Chuyến thăm Obama và quan hệ Việt – Mỹ

Image copyright BBC World Service

Từ ngày 23-25/5, Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama sẽ tới thăm chính thức Việt Nam theo lời mời của ban lãnh đạo Đảng Cộng sản và nhà nước Việt Nam.

Chuyến đi của ông Obama có ý nghĩa gì vào thời điểm hiện nay với quan hệ song phương Việt – Mỹ và các bên nhắm vào những mục tiêu gì qua chuyến thăm này của Tổng thống Mỹ.

Đây cũng là chủ đề của cuộc tọa đàm trực tuyến tuần này của BBC và các vị khách mời tại Bàn tròn thứ Năm.

Chương trình của chúng tôi được phát trực tuyến từ lúc 19h30-20h00 giờ Việt Nam ngày 19/5/2016 trên kênh YouTube của BBC Việt ngữ, mời quý vị đón theo dõi.

Bàn tròn tuần này có sự tham gia và đóng góp của các vị khách là các nhà quan sát, phân tích và theo dõi bang giao Việt – Mỹ từ trong và bên ngoài Việt Nam, từ Hà Nội tới Washington D.C.

Bỏ cấm vận vũ khí?

Một trong các chủ đề được quan tâm trong chuyến thăm của Tổng thống Obama tới Việt Nam là liệu Hoa Kỳ sẽ gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí mà Việt Nam lâu nay vẫn trông đợi và yêu cầu.

Tuần này, báo chí, truyền thông Việt Nam đăng tải quan điểm của nhiều quan chức ngoại giao Việt Nam về vấn đề này, với các trích dẫn cho rằng đã tới lúc Hoa Kỳ gỡ bỏ lệnh cấm vận này như một chỉ dấu cho thấy hai quốc gia đi tới việc bình thường hóa hoàn toàn các quan hệ với nhau và hướng tới tương lai, khẳng định niềm tin.

Cũng mới đây, nhiều nghị sỹ Hoa Kỳ, trong đó có Thượng Nghị sỹ John McCain công khai tái khẳng định quan điểm và hối thúc chính quyền của Tổng thống Obama và Quốc hội Mỹ gỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí sát thương vốn được áp dụng trong thời kỳ hậu chiến cuộc chiến tranh Việt Nam và kéo dài tới nay.

Song cũng có nhiều nhà lập pháp khác của Hoa Kỳ cho rằng nước Mỹ chưa nên gỡ bỏ lệnh cấm vận, một số tờ báo của Mỹ cũng đặt dấu hỏi ‘liệu việc gỡ bỏ lệnh cấm là quá sớm’, do các lý do về quan ngại của Mỹ với hồ sơ nhân quyền của Việt Nam.

Một số ý kiến chưa ủng hộ từ Mỹ cho rằng nếu Mỹ rút bỏ nốt chế tài này, thì sẽ khó có bảo đảm trong việc Việt Nam sẽ cải thiện và thực hiện nghiêm túc các cam kết cải thiện tình trạng nhân quyền ở quốc gia trên 90 triệu dân này.

Hôm thứ Tư, một nhà nghiên cứu chính trị Việt Nam và quan hệ quốc tế, Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp, từ Singapore nói với BBC ông cho rằng phía Mỹ sẽ chưa gỡ bỏ lệnh cấm lần này.

“Tôi cho rằng vấn đề gỡ bỏ lệnh cấm vũ khí đối với Việt Nam vẫn là một vấn đề gây tranh cãi trong chính giới Mỹ, có những ý kiến ủng hộ, cũng như có những ý kiến phản đối. Chính vì vậy chúng ta cũng phải chờ xem quyết định này có được đưa ra hay không trong chuyến thăm lần này của ông Obama. Theo ý kiến cá nhân của tôi thì Mỹ có thể chưa tiến hành ngay trong chuyến thăm lần này của ông Obama,” nhà nghiên cứu nói với BBC.

“Bởi vì như đã nói, cũng có những ý kiến tương đối e ngại hồ sơ nhân quyền của Việt Nam, Việt Nam muốn được Mỹ gỡ bỏ lệnh cấm này, Việt Nam cũng sẽ phải có những hành động gọi là ‘có đi, có lại’ để Mỹ cảm thấy thoải mái trong việc gỡ bỏ lệnh cấm này.”

Trung Quốc quan ngại?

Ngay trước Bàn tròn thứ Năm, hai nhà báo, biên tập viên từ BBC Tiếng Trung và Thế giới vụ đã chia sẻ quan điểm, góc nhìn của mình trước câu hỏi Trung Quốc sẽ phản ứng thế nào nếu Việt Nam được Hoa Kỳ gỡ bỏ lệnh cấm vận hoàn toàn với vũ khí sát thương.

“Tôi nghĩ là lãnh đạo Trung Quốc sẽ có thể quan ngại, bởi vì nếu được mua vũ khí của Hoa Kỳ, năng lực quân sự và quốc phòng của Việt Nam sẽ được tăng cường, Việt Nam sẽ mạnh lên, và chúng ta không quên là giữa Việt Nam và Trung Quốc đang vẫn còn có một số mâu thuẫn, căng thẳng, thậm chí xung đột trong vấn đề Biển Nam Trung Hoa (Biển Đông, theo cách gọi của Việt Nam),” nhà báo Ngô Ngọc Văn từ BBC Tiếng Trung nói.

“Nếu Việt Nam nhập vũ khí về và vẫn tôn trọng hòa bình thì không sao, nhưng nếu họ có thể đe dọa những quyền lợi của Trung Quốc ở khu vực này, thì đó là vấn đề khác,” bà nói với Bàn tròn thứ Năm.

Trong khi đó, nhà báo, Zhuang Chen, Trưởng ban BBC Tiếng Trung nêu quan điểm:

“Tôi nghĩ rằng giữa hai vấn đề gỡ bỏ cấm vận vũ khí của Mỹ với Việt Nam và Việt Nam di chuyển gần hơn về phía Mỹ, thì Trung Quốc sẽ quan ngại nhiều hơn ở vế thứ hai.

“Tất nhiên, Trung Quốc nhận thức được rằng Hoa Kỳ gần đây đã có nhiều động thái tăng cường quan hệ quân sự, quốc phòng với một số quốc gia trong khu vực, trong đó có các đồng minh của họ, như là Philippines ở Đông Nam Á, hay Bắc Hàn và đặc biệt là Nhật Bản ở Đông Á.”

Khi được hỏi, nếu Mỹ gỡ bỏ lệnh cấm vận nói trên và Hà Nội xích lại với Washington nhiều hơn, thì Trung Quốc sẽ tính sao, nhà báo Zhuang Chen đáp:

“So với Nhật Bản, nơi mà Trung Quốc có nhiều hệ lụy trong lịch sử, trong Thế chiến II, thì quan hệ giữa chính quyền Trung Quốc và Việt Nam vẫn còn nhiều điểm tương đồng, như về ý thức hệ, ảnh hưởng ở Trung Quốc tại Việt Nam do đó còn rất nhiều và hai bên có nhiều kênh để hợp tác, đối thoại, trao đổi để Trung Quốc tác động.

“Với Nhật Bản, Trung Quốc không có các kênh đó, nhưng tôi nghĩ, ông Obama là Tổng thống sắp rời quyền lực, kể cả quan hệ Mỹ – Việt có những diễn biến như thế, thì Trung Quốc vẫn có nhiều thời gian để quan sát, vì hiện nay đã ai biết người sẽ thay thế ông Obama làm Tổng thống kế tiếp của Mỹ là ai đâu?” ông nói với Bàn tròn thứ Năm.

Mời quý vị đón theo dõi Bàn tròn thứ Năm tuần này của BBC về chuyến thăm của Obama tới Việt Nam tại đây.