Ủy ban Công lý và Hòa Bình Việt Nam thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam hôm qua ra văn thư gửi cho tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng và các cấp liên quan như chủ tịch nước, văn phòng thủ tướng, Ban tôn giáo chính phủ Việt Nam về trường hợp những thành viên trong gia đình ông Đoàn Văn Vươn sẽ phải ra tòa vào ngày 2 tháng tư sắp tới.

Văn thư ngày 29 tháng 3 do giám mục Phao lô Nguyễn Thái Hợp, chủ tịch UB Công lý & Hòa Bình, cùng giám mục Vũ Văn Thiên, giám mục Hải Phòng ký tên, nhắc lại một số diễn biến qua các mốc thời gian chính của sự việc.

Bên cạnh đó là kết luận của thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hồi ngày 10 tháng 2 năm ngoái khẳng định quyết định thu hồi đất, cưỡng chế thu hồi đất và việc tổ chức cưỡng chế đều không đúng qui định pháp luật và có nhiều thiếu sót, sai phạm nghiêm trọng.

Văn thư do hai vị giám mục Công giáo vừa nêu ký tên nêu rõ đề xuất tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng cũng như những nhà hữu trách hãy để công lý lên tiếng, lấy dân làm gốc nhằm bảo vệ dân, bảo vệ công lý.

Văn thư ghi rõ cần thiết phải trả tự do cho anh em nhà ông Vươn vì họ không phạm tội giết người, hoặc tội chống người thi hành công vụ theo các qui định đã nêu trong luật pháp Việt Nam. Văn thư còn nhấn mạnh, họ phải được trả tự do và bồi thường thiệt hại thỏa đáng.

Tin, bài liên quan

• Thư kêu cứu trước phiên xử Đoàn Văn Vươn
• Vụ án Tiên Lãng sẽ đưa ra xét xử vào 2 tháng 4, 2013
• Cưỡng chế đất ở huyện Chương Mỹ – Hà Nội
• Gia đình ông Đoàn Văn Vươn được trao nhà mới
• Ông Đoàn Văn Vươn khó được tại ngoại ngày Tết
• Quan điểm của LS Trần Vũ Hải về vụ Tiên Lãng
• Anh em ông Đoàn Văn Vươn bị truy tố tội giết người
• Viện Kiểm Sát trả lại kết luận điều tra vụ Tiên Lãng
• Đề nghị công an điều tra lại vụ Tiên Lãng

Mặc Lâm, biên tập viên RFA.  2013-03-28

         Hoi_thao_sua_doi_hp_ML.mp3

Một buổi hội thảo bàn về sửa đổi Hiến pháp năm 92 do Câu Lạc Bộ Kháng chiến tổ chức đã nổ ra những tranh luận sôi nổi về các câu hỏi mà nhân sĩ trí thức trong buổi hội thảo đưa ra.

Tranh luận gay gắt

Trong buổi hội thảo góp ý sửa đổi Hiến Pháp do Câu Lạc bộ Truyền thống Kháng chiến khối sinh viên của thành phố Hồ Chí Minh tổ chức tại nhà Bảo tàng Cách mạng thành phố đã có mặt của nhiều nhân sĩ trí thức, lão thành cách mạng cũng như những Đảng viên vẫn đang sinh hoạt đảng và làm việc trong guồng máy chính quyền.

Theo luật sự Trần Quốc Thuận, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc Hội có mặt tại buổi hội thảo nhận xét thì không khí tranh luận giữa hai phía, một bên nhất quyết giữ vai trò của Đảng trong Hiến pháp còn một bên thì dứt khoát phải bỏ điều 4 vì nó đi ngược lại lợi ích của đất nước, nhân dân, có lúc diễn ra khá gay gắt. Luật sư Thuận cho biết:

“Không khí của cuộc hổi thảo của Câu lạc bộ kháng chiến khối sinh viên  thì những phát biểu của các diễn giả phải nói rằng có nhiều ý kiến có thể nói dùng chữ gay gắt thì cũng không sai, từ những ý kiến ủng hộ Đảng lẫn những ý kiến ủng hộ bản dự thảo thì họ nói rất gay gắt nhất là 4 vấn đề mà họ quan tâm. Chương một, điều hai, điều 4, rồi chương đất đai điều 58, rồi chương 70 nói về dự thảo và chương về Hội đồng Hiến Pháp… nói chung sôi nổi và gay gắt tập trung vào những việc này.”

Khi anh đặt điều 4 thì nó chống lại những điều khác. Nó chống lại quyền con người, quyền ăn nói, quyền lập hội vì khi Đảng đã lên trên rồi thì các quyền kia không còn nữa.
Hồ Hiếu

Tuy nhiên theo một số người cho biết ý kiến của ông Nguyễn Văn Thuyền, nguyên Thường vụ Thành ủy, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Kháng chiến do lớn tuổi không thể tham dự cuộc hội thảo đã gửi bài phát biểu vào và có những câu chữ khiến nhiều người cho rằng gay gắt, đặc biệt với câu hỏi: “Ai là kẻ mưu toan dẹp bỏ điều 4 Hiến pháp?”

Giải thích điều này luật sư Trần Quốc Thuận cho biết:

“Bài phát biểu của ông Nguyễn Văn Thuyền, thì tôi cho rằng hồi trước tới giờ cũng không có gì gay gắt. Tôi vẫn gọi ổng là chú, chú Ba Tôn. Ông này đúng là cả cuộc đời tham gia cách mạng bây giờ thì tuổi cũng xấp xỉ 100 rồi cho nên tình cảm của ông ấy tha thiết gắn bó với cách mạng, gắn bó với Đảng đối với ổng thì nó sâu sắc nó dài. Tôi cho rằng đó là một bài tâm sự hơn là một bài phát biểu cho nên ổng cho rằng chuyện duy trì sửa đổi Đảng thì trong đó có ổng. Những người phát biểu bảo vệ điều 4 hay điều này điều kia thì họ phát biểu giọng gay gắt. Còn chú Ba Tôn ổng phát biểu tôi cho như vậy là không có gì gay gắt. Liều lượng như thế thì không có vấn đề gì. Tụi tôi ở đây nghe cái giọng văn ấy cũng quen rồi, nó cũng bình thường.”

Vai trò thật sự của Hiến pháp

Bìa sách Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam 1992. Photo courtesy of chinhphu.vn

Ông Lê Công Giàu nguyên Phó bí thư Thành đoàn thành phố Hồ Chí Minh cho rằng những ý kiến phản biện hiện nay do những người trong Đảng đưa ra trên truyền thông đại chúng rõ ràng là không thuyết phục và thiếu cơ sở khoa học. Người của Đảng hay cánh tay nối dài của Đảng không thể phản biện lại với ý kiến của người dân. Khi được hỏi về những tranh luận liên quan đến điều 4 và vai trò của Đảng ông Lê Công Giàu cho biết:

“Về cái điều 4 người ta không phải đòi hủy bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng nhưng ý người ta phát biểu rất rõ. Thứ nhất Đảng phải chấp nhận sự cạnh tranh chứ còn như hiện nay thì người ta thấy rằng không thể kiểm soát được quyền lực và không thể có được sự chấp nhận rộng rãi của quần chúng nhân dân. Điều quan trọng là Đảng phải được sự tín nhiệm, sự chấp nhận và ủy nhiệm của nhân dân, đó là một vần đề. Nếu không có cái đó mà có ghi vào Hiến pháp thế nào đi chăng nữa thì tính chính danh rất là khó có.

Điều thứ hai người ta quan tâm nếu ghi Đảng là lực lượng lãnh đạo thì như vậy khi Đảng lãnh đạo Đảng sẽ phải có trách nhiệm đối với sự thành công hay thất bại. Hiện nay cái cơ chế này chưa có. Kỳ này có ghi bổ xung là Đảng sẽ chịu trách nhiệm trước nhân dân nhưng mà cơ chế nào để mà chịu trách nhiệm? Nếu Đảng làm sai thì xử lý ra sao cũng chưa rõ. Theo tôi đó là trách nhiệm của những đồng chí lãnh đạo, của Bộ chính trị của Ban chấp hành Trung ương phải thể chế hóa cái này một cách cụ thể và những thể chế đó nó phải thực thi được trong thực tế.”

Trong buổi hội thảo xuất hiện một nhân vật quan trọng đối với tiền thân của Câu Lạc Bộ Kháng chiến, đó là ông Hồ Hiếu, nguyên Chánh văn phòng ban Dân vận Mặt trận TPHCM người tham gia đầu tiên thành lập Câu lạc bộ này và cũng chính vì nó đã dẫn ông vào con đường ngục tù trong nhiều năm trời. Nhận xét về điều 4 Hiến pháp ông Hồ Hiếu cho biết:

Đảng phải chấp nhận sự cạnh tranh chứ còn như hiện nay thì người ta thấy rằng không thể kiểm soát được quyền lực và không thể có được sự chấp nhận rộng rãi.
Lê Công Giàu

“Đối với điều 4 tôi đề nghị dứt khoát là phải bỏ. Có nghĩa là không nên để cho Đảng độc quyền tự tung tự tác với bốn lý do. Lý do thứ nhất Đảng đã nói theo chủ nghĩa Marx Lenin chấp nhận biện chứng nhưng mà thủ tiêu đối lập. Như vậy sẽ không có đấu tranh thì làm sao phát triển? Những nước Xã hội chủ nghĩa có nước nào phát triển đâu? Lý do thứ hai: Ai cho anh cái quyền đó? Trong lúc chưa trưng cầu ý dân anh tự đặt cái quyền đó và đưa vào Hiến pháp, như vậy là lạm quyền. Thứ ba, khi anh đặt điều 4 thì nó chống lại những điều khác. Nó chống lại quyền con người, quyền ăn nói, quyền lập hội vì khi Đảng đã lên trên rồi thì các quyền kia không còn nữa. Thứ tư cho đến bây giờ cái gọi là xã hội chủ nghĩa thì thực tế là nội dung không rõ ràng. Nó là một sự thí điểm trên toàn xã hội. Một sự thí điểm không phải với một con chuột bạch nhưng đã lấy dân tộc ra làm thì điểm.”

Trong buổi hội thảo còn có các ông luật sư Nguyễn Đăng Liêm, ông Kha Lương Ngãi Phó tổng biên tập báo Sài Gòn Giải Phóng. Đặc biệt ông Võ Văn Thôn, nguyên chủ tịch UBND Quận 3, giám đốc sở Tư Pháp thành phố đã mạnh mẽ lên tiếng rằng Đảng không nên lên án, đả kích những góp ý trái chiều.

Phát biểu của ông Võ Văn Thôn đã dấy lên một sự đồng tình lớn trong buổi hội thảo và cho thấy rằng vẫn còn rất nhiều nhân sĩ trí thức quan tâm đến việc sửa đổi Hiến pháp lần này. Họ đang cố hết sức mỉnh để đánh động cho xã hội biết những manh nha muốn dùng Hiến pháp như một thanh gươm để bảo vệ quyền bính hơn là bảo vệ pháp luật đúng như vai trò thật sự của một bản Hiến pháp.

Tin, bài liên quan

• Thêm một trò bịa đặt của Đài Truyền hình Việt Nam
• Cựu bộ trưởng Nguyễn Đình Lộc và cuộc tranh giành tính chính danh
• Thực thi Hiến pháp: nói một đằng làm một nẻo
• Thực thi Hiến pháp: nói một đằng làm một nẻo
• Có phải phát biểu bị lợi dụng?
• Trao đổi thư tín với Thính giả
• Trao đổi thư tín với Thính giả 22.03.2013
• Thư ngỏ gửi Đại biểu Quốc hội khóa XIII
• Sửa đổi hiến pháp và những động thái bất thường

LS Ngô Ngọc Trai. bbc, 24 tháng 3, 2013

• Facebook    Twitter   chia sẻ   Gửi cho bạn bè   In trang này

Chính phủ Việt Nam phạm nhiều sai lầm trong thời gian qua là do tự chuyên?

Gần đây dư luận bàn luận nhiều về việc các cơ quan thuộc Chính phủ ban hành ra những quy định pháp luật vô lý xâm phạm tới đời sống xã hội dân sự – nguyên nhân ở đây là do cơ quan hành pháp được thực hiện quyền lập pháp, tức là ban hành các văn bản quy phạm pháp luật gồm nghị định, thông tư.

Có thể loại bỏ được những quy định bất công vô lý nếu trước khi ban hành văn bản được đưa ra bàn thảo ở Quốc hội. Khi đó các đại biểu đứng ở những góc độ khác nhau sẽ chỉ ra được tác hại của quy định và những hệ quả xấu nếu chính sách được thông qua.

Ở một quốc gia pháp quyền sẽ không bình thường nếu cơ quan hành pháp được thực hiện quyền lập pháp. Điều này không chỉ tạo ra bức bối khó chịu trong đời sống dân sự mà nó còn là nguyên nhân đưa đến lạm quyền, sai lầm trong chính sách. Câu hỏi đặt ra là tại sao Đảng lãnh đạo vẫn để tình trạng này diễn ra mà không có biện pháp chấn chỉnh?

Bỏ qua Quốc hội

Đảng lãnh đạo đất nước bằng chủ trương đường lối, Nhà nước sẽ chuyển hóa những nội dung lãnh đạo của Đảng thành luật pháp triển khai trong đời sống. Do phạm vi Đảng lãnh đạo rộng lớn gồm cả những vấn đề lớn nhỏ và thời gian quanh năm nên nếu chỉ có Quốc hội hoạt động định kỳ được quyền lập pháp thì sẽ không đủ đáp ứng đòi hỏi luật hóa chính sách của Đảng. Vì đó Đảng đã trao thêm quyền lập pháp cho Chính phủ là cơ quan hoạt động thường xuyên.

Chính phủ trở thành cơ quan chấp hành trực tiếp của Đảng, nhiều hoạt động của Chính phủ được triển khai trực tiếp từ các nghị quyết Đảng. Có những chủ trương chính sách Chính phủ triển khai không dựa trên bất cứ văn bản nào của Quốc hội về cùng vấn đề.

Ví dụ: Chủ trương cho thành lập các tập đoàn kinh tế nhà nước kinh doanh đa ngành được Chính phủ triển khai trực tiếp từ Nghị quyết trung ương 3 khóa IX của Đảng. Trong nhiều năm Chính phủ thành lập một loạt tập đoàn, tổng công ty kinh doanh đa ngành mà Quốc hội không có bất cứ một nghị quyết nào nói về vấn đề này.

Chỉ đến năm 2009 khi được báo cáo hoạt động kinh doanh của tập đoàn có biểu hiện lệch lạc Quốc hội mới có Nghị quyết chấn chỉnh yêu cầu: tập đoàn, tổng công ty nhà nước kinh doanh đa ngành nhưng phải xác định và tập trung cao vào ngành sản xuất, kinh doanh chính, lựa chọn kỹ lưỡng nội dung hoạt động trong các ngành khác mà doanh nghiệp có tiềm năng, lợi thế. Quy định thật cụ thể các điều kiện, tiêu chuẩn, quy mô một tập đoàn, tổng công ty nhà nước được đầu tư sang các ngành, lĩnh vực khác. Chấn chỉnh kịp thời các lệch lạc trong thời gian vừa qua.

Có ý kiến cho rằng Chính phủ nên tách ra khỏi sự kiểm soát của Quốc hội

Một thực tế rõ ràng lâu nay Chính phủ gần như vượt thoát ra khỏi vai trò là cơ quan chấp hành của Quốc hội. Trong Hội thảo về Hiến pháp do Văn phòng chính phủ tổ chức gần đây, có ý kiến cho rằng Chính phủ không cần là cơ quan chấp hành của Quốc hội và đề xuất bỏ đi nội dung Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội trong Hiến pháp.

Nếu đồng ý theo những ý kiến này thì phải sửa bỏ đi nội dung Quốc hội là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Ưu và khuyết điểm

Điều thuận lợi khi Chính phủ là cơ quan chấp hành trực tiếp của Đảng là mọi chủ trương chính sách được Chính phủ triển khai mau chóng vì vốn dĩ Chính phủ là cơ quan chấp hành, không phải cơ quan bàn luận.

Mặc dù Đảng lãnh đạo Quốc hội nhưng khi đưa chính sách ra Quốc hội thì vẫn có thể phát sinh ý kiến trái chiều, nguyên nhân là Quốc hội có cả đại biểu là người ngoài Đảng hoặc những đại biểu có vị trí khoảng cách quá xa nên không song trùng về nhận thức và hành động với lãnh đạo. Trong khi đó đứng đầu các cơ quan Chính phủ đều là các ủy viên Trung ương nên dễ dàng quán triệt đường lối chính sách của lãnh đạo Đảng.

Nhược điểm lớn của việc này là ở chỗ Chính phủ hoạt động theo nguyên tắc cá nhân lãnh đạo, cấp dưới phục tùng cấp trên, do vậy ít có trường hợp cấp dưới có ý kiến đề xuất khác biệt với lãnh đạo, chỉ ra cái sai của lãnh đạo.

Trong khi đó đại biểu Quốc hội do dân bầu không có mối bận tâm nào khác ngoài ý chí và nguyện vọng của cử tri, họ mạnh dạn nói hết ra những mặt trái của chính sách, nhờ vậy ngăn ngừa được những chính sách bất công vô lý.

Lấy ví dụ, nếu chủ trương cho tập đoàn kinh tế nhà nước kinh doanh đa ngành được đưa ra bàn luận ở Quốc hội sẽ xuất hiện những câu hỏi: Đa ngành là bao nhiêu ngành? Các ngành nghề liên quan tới nhau như thế nào? Giới hạn mức đầu tư cho mỗi ngành ra sao?

Chính phủ chỉ chấp hành theo đường lối của Đảng là đủ?

Trường hợp Vinashin có ngành nghề kinh doanh chính là công nghiệp đóng mới, sửa chữa tàu thuỷ và vận tải biển thì có liên hệ gì với những ngành: đầu tư xây dựng khu đô thị và nhà ở; chế biến kinh doanh các mặt hàng thủy hải sản, chế tạo cung ứng các thiết bị nuôi trồng thủy sản; sản xuất bia, rượu, nước giải khát?…

Trường hợp Vinalines ngành nghề chính là vận tải biển, khai thác cảng biển và cung ứng các dịch vụ hàng hải, thì có liên hệ gì đến những ngành: vận tải hành khách bằng ôtô; kinh doanh bất động sản và hạ tầng giao thông; dịch vụ du lịch, du lịch lữ hành nội địa và quốc tế; dịch vụ vui chơi giải trí; kinh doanh cửa hàng miễn thuế, mua bán rượu, thuốc lá?…

Bằng việc công khai trả lời rõ những vấn đề chưa rõ ràng tại Quốc hội, sẽ dự liệu trước được những phát sinh trong tương lai. Các tập đoàn có lẽ đã không đầu tư dàn trải vô tội vạ mà giờ đây Chính phủ đang vất vả yêu cầu thoái vốn, Vinashin và Vinalines có lẽ đã không gây hệ quả quá xấu thiệt hại tới hàng trăm nghìn tỷ như đã xảy ra.

Chính phủ cần ở đúng vai trò là cơ quan thực hiện chính sách chứ không phải cơ quan ban hành chính sách. Khi vài người có quyền ban hành chính sách sẽ dễ bị các nhóm lợi ích thao túng, nhóm lợi ích không thể thao túng chi phối được vài trăm đại biểu Quốc hội.

Lâu nay, cùng là văn bản quy phạm pháp luật nhưng Luật của Quốc hội trước khi thi hành còn phải qua khâu kiểm tra và được ký công bố bởi Chủ tịch nước, còn nghị định và thông tư thì không. Đây cũng là nguyên nhân góp phần dẫn đến những chính sách sai lầm do bỏ sót khâu kiểm tra phòng ngừa.

Trong tương lai sẽ phải loại bỏ nghị định, thông tư khỏi danh mục các văn bản quy phạm pháp luật. Trước mắt có thể loại bỏ ngay thông tư, còn nghị định trước khi triển khai thi hành phải qua Chủ tịch nước ký duyệt.

Chính phủ có thiếu quyền?

Nhiều chính sách của Chính phủ không tính đến tâm tư nguyện vọng của người dân?

Cần xác nhận thực tế rằng có những chính sách các cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện không dựa vào bất kỳ chủ trương nào của Đảng hoặc Quốc hội về cùng vấn đề.

Có thể kể ra hàng loạt thông tư do các Bộ ban hành chứa đựng những quy định bất công vô lý mà Đảng và Quốc hội không hề có chủ trương như thế. Gần đây trong khi kinh tế suy thoái đời sống nhân dân lao động vốn đã nhọc nhằn, các Bộ không biết khoan sức dân còn ban hành ra những quy định gây bức xúc làm tiêu hao sinh khí nhân dân.

Đây có thể xem như một sự tha hóa quyền lực do quá nhiều quyền, vừa hành pháp vừa lập pháp. Vấn đề này cần thay đổi sớm để tốt cho dân, tốt cho Đảng.

Trong khi góp ý sửa đổi Hiến pháp có ý kiến cho rằng quyền hạn hiến định cho thủ tướng Chính phủ còn bó hẹp, cần tăng thêm. Không rõ theo những ý kiến đó Thủ tướng Chính phủ còn thiếu quyền nào để bổ sung?

Lấy ví dụ về quyền hạn của thủ tướng Chính phủ: Để tái lập Ban Nội chính và Ban Kinh tế Trung ương, tổng bí thư đã phải thai nghén đề án trong bao lâu, thuyết phục bao nhiêu người, thông qua bao nhiêu hội nghị? Trong khi đó chỉ bằng hai quyết định của cá nhân Thủ tướng đã lập ra hai ban gồm Ban chỉ đạo phòng, chống tội phạm thuộc Chính phủ, và Ban chỉ đạo liên ngành triển khai đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011- 2015, hai Ban này có nhiệm vụ quyền hạn chưa chắc đã thua kém Ban Nội chính và Ban Kinh tế của Đảng.

Việc lập ra các Ban này hẳn là tốn kém nguồn nhân vật lực quốc gia, nếu việc lập các Ban giúp cho hoạt động của Chính phủ tốt hơn thì cũng cần kiến nghị Chính phủ lập thêm ra Ban công nhân và Ban nông dân, bởi lẽ những vấn đề của công nhân hay nông dân cũng rất bức thiết, rất cần được Chính phủ quan tâm giải quyết.

Nếu Quốc hội kiểm soát Chính phủ chặt chẽ hơn thì sẽ không có những sai phạm như ở Vinalines?

Tình trạng nghèo đi của kinh tế đất nước như hiện tại nguyên do không phải là Chính phủ thiếu quyền để giải quyết, mà do nhiều quyền mà không bị kiểm soát. Vì nhiều quyền và không bị kiểm soát nên đã phát sinh ra những chủ trương chính sách bất công sai lầm phung phí nguồn lực đất nước.

Chính phủ cần soát xét lại danh mục thứ tự các vấn đề ưu tiên thực hiện để nhân dân khỏi quên mất đây là chính quyền của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.

Tăng quyền Quốc hội

Trong hệ thống hiện tại Đảng và Chính phủ đang nắm giữ nhiều quyền, xu hướng tương lai cần san sẻ bớt cho Quốc hội. Đảng cần giúp nâng cao vai trò của Quốc hội, buộc Chính phủ trong khi là cơ quan chịu sự lãnh đạo của Đảng thì vẫn là cơ quan chấp hành của Quốc hội. Làm việc đó chế độ sẽ có được chất kháng sinh trong cơ thể kháng ngừa những chính sách sai lầm có nguy cơ ảnh hưởng đến sinh mệnh của Đảng và tồn vong của chế độ.

Sẽ là sai khi nghĩ rằng chỉ những chủ trương lớn mới đưa ra Quốc hội quyết định, đúng ra cả những chủ trương nhỏ cũng cần đem ra Quốc hội vì chủ trương nào khi thực hiện cũng sử dụng tiêu hao nguồn nhân lực vật lực Quốc gia. Quốc hội đại diện cho dân chúng sẽ cân nhắc sử dụng nguồn lực vào việc gì cho thích đáng bởi lẽ đất nước còn nghèo cần hết sức tiết kiệm.

Dự thảo Hiến pháp cần giữ nguyên nội dung Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, đưa lại nội dung Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập pháp, rà soát loại bỏ quy định trao cho Chính phủ quyền lập pháp. Hiến pháp cần tăng quyền cho Quốc hội bằng cách tăng thời gian họp của Quốc hội lên hơn 2 kỳ một năm, tăng số lượng đại biểu chuyên trách, đầu tư tài chính để mỗi đại biểu có được đội ngũ văn phòng giúp việc cố vấn. Các Đại biểu Quốc hội cần nắm bắt phát huy những quyền hạn đã có để tận tâm thực hiện trách nhiệm trước cử tri, tránh thờ ơ với vai trò của mình.

Bài viết thể hiện quan điểm và cách hành văn của tác giả, một luâṭ sư thuộc Đoàn Luật sư tỉnh Nam Định.

Hồng Ngọc. Gửi cho BBC Việt ngữ từ Sài Gòn. 23 tháng 3, 2013

• Facebook   Twitter   chia sẻ   Gửi cho bạn bè   In trang này

Ông Đoàn Văn Vươn bị bắt giữ từ tháng 01/2012 và có thể bị xử với tội danh “mưu sát”

Ở nơi mà công lý không được thiết lập thì bạo lực tất yếu nảy sinh, như là bản năng sinh tồn của con người được kéo dài từ thời động vật hoang dã.

Thế giới hoang dã được thiết lập trật tự dựa trên sức mạnh của bạo lực, một phần của cuộc cạnh tranh sinh tồn.

Trong cùng một loài, do đặc điểm tương tự nhau về nhu cầu thức ăn, nơi cư trú, và bạn tình khiến chúng phải cạnh tranh nhau, vì nguồn lực là hữu hạn.

Không có trọng tài phân xử, không có nguyên tắc cho cuộc chơi, chúng chỉ có thể tự phân xử bằng trận chiến, mà kẻ chiến thắng sẽ có được điều mình muốn, và kẻ thất bại chấp nhận những quyền lợi thấp hơn. Nhưng không có sự tiêu diệt giữa đồng loại.

Loài người tiến hóa hơn tất cả các sinh vật khác trên trái đất về nhu cầu và trí tuệ. Trận chiến giữa con người với nhau có thêm vũ khí, có tính tổ chức, thậm chí cả danh nghĩa cho cuộc chiến. Vì thế nó tàn khốc hơn tất cả mọi cuộc chiến của các sinh vật khác.

Nhu cầu của các sinh vật khác là hữu hạn. Nó chỉ cần ăn no đủ, có một chỗ trú thích hợp, và có đủ bạn tình để đáp ứng nhu cầu giao phối – truyền giống hữu hạn.

Nhu cầu của con người thì vô hạn, không chỉ ăn no mà còn muốn ăn của ngon vật lạ. Không chỉ có chỗ ở, mà còn muốn biệt thự, lâu đài ở khắp nơi. Không chỉ đủ bạn tình để giao phối mà còn để chiếm hữu, thậm chí là hàng ngàn cung tần mỹ nữ!

Nhu cầu vô hạn thì bạo lực cũng vô hạn. Không chỉ dừng lại ở phân xử thắng thua để giải quyết nhu cầu trước mắt, cuộc chiến bạo lực của con người bị đẩy đến mức tiêu diệt lẫn nhau.

‘Hậu quả thiếu công lý’

Mới đây thôi, thế kỷ 20 đã chứng kiến vô vàn cuộc chiến tranh. Chỉ hai cuộc Thế chiến, và hai cuộc “cách mạng” của hai nước lớn mà bản chất là thanh trừng kiểu tiêu diệt nhau đã khiến hàng trăm triệu người chết.

Thế chiến I là nguyên nhân của Thế chiến II chỉ sau hai thập kỷ, bởi đòi hỏi bồi thường chiến tranh của bên thắng cuộc đã làm kiệt quệ bên thua cuộc, khơi dậy chủ nghĩa sô vanh và khát vọng trả thù của bên thua cuộc.

Kết thúc Thế chiến II, nước Mỹ – buộc phải tham chiến vì bị tấn công – là một đại biểu của bên chiến thắng đã không đòi bồi thường chiến tranh từ những kẻ thất bại, thậm chí còn rót tiền vào công cuộc Tái thiết châu Âu và Nhật Bản. Hận thù giữa họ chấm dứt, và hòa bình giữa họ sau gần 7 thập kỷ vẫn được duy trì một cách chắc chắn.

Sự khác biệt về hậu quả giữa hai cuộc Thế chiến cho thấy rằng, sử dụng bạo lực để chà đạp và cưỡng đoạt thì sẽ bị đáp trả bởi bạo lực, và vòng xoáy ấy không bao giờ chấm dứt. Nhưng sử dụng bạo lực để vãn hồi trật tự, vì tự do, hòa bình và thịnh vượng chung thì bạo lực thậm chí được ca ngợi, vì đó chính là bảo vệ công lý.

Công lý chính là thứ khiến con người vượt lên trên động vật, nó giúp con người giải quyết tranh chấp mà không cần dùng đến bạo lực như động vật.

Công lý là giá trị chung cho hòa bình và thịnh vượng trong lòng các dân tộc văn minh. Và nó đang trên đường trở thành giá trị chung giữa các dân tộc, để con người thoát khỏi việc tự hủy diệt mang tính loài.

Thiếu công lý thì hòa bình chỉ là tạm thời, và thịnh vượng chung chỉ là giấc mơ.

Công an, quân đội và chính quyền Hải phòng trong vụ cưỡng chế đất đai đối với gia đình ông Vươn

Mọi nhà nước thế tục đều tuyên bố rằng mình nắm quyền là vì công lý, vì lợi ích của nhân dân. Nhưng thực tế không đơn giản như thế.

Nhà nước trong hình thức tổ chức của nó là hệ thống các thể chế: quốc hội xây dựng luật và duyệt định hướng chính sách; chính quyền là cơ quan công quyền thực thi chính sách; tòa án được ủy quyền để bảo vệ luật pháp và công lý. Mối quan hệ giữa chúng với nhau được định hình trong hiến pháp.

Nhưng trong trong tính hiện thực của nó, nhà nước nằm trong tay các cá nhân đang nắm quyền: tổng thống Mỹ lúc này là Obama, vị Chánh án Tòa án tối cao Mỹ đương nhiệm là John Roberts…

Khi các thể chế đủ mạnh và đối trọng, kiểm soát lẫn nhau, vai trò của cá nhân là thứ yếu, và nhà nước cai trị bằng luật pháp. Luật pháp chính là hiện thân của công lý ở thời điểm đó. Nếu có điều nào đó bị coi là bất công, sẽ có quy trình cho việc sửa chữa để luật pháp đến gần hơn với công lý.

Khi các thể chế yếu hoặc được đặt sai lệch, như cơ quan công lý đặt dưới cơ quan công quyền, và cơ quan công quyền lại bị dẫn dắt bởi cá nhân lãnh đạo, đó là lúc luật pháp chỉ để trang trí. Vì cơ quan công lý không còn bảo vệ công lý nữa, mà phải bảo vệ cơ quan công quyền, và cơ quan công quyền thì phải bảo vệ cá nhân nắm quyền. Công lý bị đánh mất, còn cá nhân lãnh đạo thì tha hồ trục lợi.

Vì nhu cầu của con người là vô hạn, nên sự trục lợi cũng vô hạn. Mà đã vượt qua giới hạn thông thường thì không tránh khỏi việc sử dụng bạo lực, nhân danh quyền lực nhà nước. Và hệ quả là sự phản kháng bằng bạo lực cũng khó tránh khỏi của kẻ bị tước đoạt một cách bất công.

‘Nạn nhân hay tội phạm?’

Vụ Tiên Lãng là một ví dụ, khi chính quyền huyện Tiên Lãng, Hải Phòng đã không hành xử vì công lý trong vụ cưỡng chế đất với gia đình ông Đoàn Văn Vươn. Gác lại việc chế độ sở hữu đất đai ở Việt Nam đã gần với công lý hay chưa, thì việc thu hồi đất đã là trái với công lý.

Nó không chỉ trái với luật pháp hiện hành – như kết luận của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng – mà còn tước đoạt niềm tin của dân chúng với nhà nước khi chính quyền Tiên Lãng lật lọng với lời hứa – đã được ghi vào biên bản hòa giải của Tòa án nhân dân Hải Phòng – về việc cho gia đình ông Vươn tiếp tục thuê đất nếu rút đơn, để rồi tổ chức cưỡng chế đất, thậm chí phá hoại tài sản công dân bằng bạo lực sau khi ông Vươn rút đơn.

Khi tổ chức đại diện cho công lý chà đạp lên công lý là lúc con người ta quay về với ứng xử bản năng của loài vật: dùng bạo lực đáp trả bạo lực. Dù ai cũng biết gia đình ông Vươn phạm pháp trong cuộc đáp trả ấy, thì phản kháng tuyệt vọng ấy cần phải được nhìn nhận theo hướng gia đình ông Vươn là nạn nhân, trước khi bị nhìn nhận như thủ phạm. Trong ngôn ngữ pháp lý, tình huống của gia đình ông Vươn được gọi là “phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh”, khi bị đối xử một cách bất công có hệ thống và không lối thoát.

Tìm cách sửa chữa những bất công, với việc xét xử gia đình ông Vươn một cách công bằng, và sửa chữa những khiếm khuyết về thể chế đã dẫn đường cho sai phạm của chính quyền huyện Tiên Lãng là cách để nhà nước giành lại niềm tin từ dân chúng rằng mình bảo vệ công lý và sẽ theo đuổi công lý. Vì chỉ có công lý mới chấm dứt được vòng xoáy của bạo lực.

Trái lại, nếu phiên tòa xử gia đình ông Vươn tới đây được sử dụng như là cách thức để chính quyền trả thù những kẻ phản kháng, niềm tin ít ỏi còn lại vào công lý ở Việt Nam sẽ bị chà đạp, và bạo lực ở nơi này hay nơi khác sẽ lại tiếp diễn, nghiêm trọng hơn.

Bài viết phản ánh văn phong và quan điểm riêng của tác giả, hiện là nhà báo tự do, sinh sống ở Sài Gòn, từng làm việc tại báo Thể thao & Văn hóa và Báo điện tử Vietnamnet.

bbc, 22 tháng 1, 2013

• Facebook    Twitter    chia sẻ   Gửi cho bạn bè    In trang này

Human Right Watch cho rằng bản tuyên án với 14 giáo dân hồi 9/1 là một sự vi phạm nhân quyền nghiêm trọng

Để cuộc đối thoại về tự do và nhân quyền với Việt Nam có hiệu quả, cộng đồng quốc tế cần chuyển từ cuộc thảo luận liên tục và ít hiệu lực với chính quyền sang các nhóm dân sự, theo ý kiến của một nhà nghiên cứu người Úc.

Thời gian gần đây, chính phủ Việt Nam liên tục chịu nhiều cáo buộc từ các tổ chức nhân quyền quốc tế đã gia tăng đàn áp tiếng nói bất đồng chính kiến.

Tiêu biểu trong này đó là phiên xử 14 giáo dân hôm 9/1 và việc bắt giam luật sư Lê Quốc Quân hồi cuối năm ngoái.

Trang World Politics Review (WPR) hôm 21/1/2013 có bài phỏng vấn với giáo sư BấmAdam Fforde, chuyên gia về Việt Nam tại Đại học Victoria, tác giả cuốn “Vietnamese State Industry” và “Political Economy of Commercial Renaissance: Dragon’s tooth or curate’s egg?”,về vấn đề nhân quyền tại nước này.

‘Hai khía cạnh’

Ông Adam Fforde cho rằng quyền tự do công dân của Việt Nam có “hai khía cạnh rất khác nhau”.

“Một mặt, kể từ thời Đổi Mới những năm 1980, người Việt Nam, về cơ bản có thể nghĩ những gì họ muốn, có thể du lịch ra nước ngoài, có thể ít hoặc nhiều nói những gì họ muốn trong một ‘không gian riêng tư”, ông nói.

“Người Việt Nam có thêm khả năng tiếp cận với những dữ liệu về lịch sử đất nước, một số trong đó lột tả cả những mặt xấu của Đảng Cộng sản đang cầm quyền.”

Tuy nhiên mặt còn lại, theo vị giáo sư người Úc, lại là một thế giới hoàn toàn khác.

“Mạng lưới an ninh, một bộ máy quan liêu được tổ chức tinh vi có nguồn gốc từ thời Chiến Tranh Lạnh có trong tay cả một danh sách những người với hoạt động mà họ gọi là ‘chống chính quyền’, tội có thể dẫn đến những vụ bắt bớ, những cáo trạng và hình phạt.”

“Thế nên nếu bạn là một người Việt Nam và có thể tránh khỏi radar của mạng lưới an ninh, bạn sẽ cảm thấy cuộc sống khá tự do.”

“Tuy nhiên danh sách này nhắm cả đến những động thái chính trị công khai dám thách thức chính quyền.”

Quan điểm sai?

Trả lời câu hỏi của WPR về tầm ảnh hưởng của Mỹ cũng như các tổ chức quốc tế khác trong việc cải cách về nhân quyền tại Việt Nam, Fforde cho rằng “quan điểm của cộng đồng quốc tế về Việt Nam bắt nguồn từ góc nhìn dễ hiểu nhưng cũng dễ gây nghi vấn.”

Quan điểm đó, theo ông, xuất nguồn từ góc nhìn cho rằng Đảng Cộng Sản Việt Nam là “một thể nhất quán trong việc hoạch định chính sách và đường lối chính trị – hay nói cách khác, là vua.”

Trước sự trỗi dậy của Trung Quốc, một số khác lại cho rằng dù tiếng nói của người dân là cần thiết cho công cuộc cải cách, việc ủng hộ chính quyền là điều phải làm để đảm bảo quyền lợi đất nước.

Tuy nhiên thực tế lại không phải như vậy.

“Nhiều người Việt Nam đang chứng kiến điều ngược lại, họ cho rằng Đảng đã mất hết khả năng lãnh đạo,” Fforde nói.

“Bằng chứng được đưa ra, đó là việc chính quyền thiếu khả năng cải cách những khu vực cơ bản như giáo dục, y tế hay phòng chống tham nhũng.”

Để cải thiện nhân quyền ở Việt Nam, theo ông Fforde, cộng đồng quốc tế cần phải “tách dần ra khỏi cách thức đối thoại lâu nay với chính quyền và hệ thống của nó, và thay vào đó bằng việc đối thoại với các tổ chức dân sự của Việt Nam, vốn đã khá trưởng thành ở nhiều mặt, thậm chí được tổ chức một cách công khai và chính thức.”

“Chọn quay lưng đi”

Có những ý kiến quốc tế cho rằng quan điểm chính trị chính thống ở Việt Nam không đổi gì từ mấy năm qua

Tình trạng nhân quyền ở Việt Nam đang ngày một xấu đi, theo đánh giá của các tổ chức theo dõi nhân quyền.

Hồi ngày 9/1, Tòa án Nhân dân tỉnh Nghệ An đã tuyến án tù nhiều năm cho 14 bị cáo theo Công giáo và Tin Lành vì tội Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân theo Điều 79 Bộ Luật Hình sự.

Adam Fforde cho rằng điều này thể hiện quan điểm chính trị của Việt Nam vẫn không thay đổi nhiều.

“Bất chấp những bằng chứng thuyết phục cho thấy sự thay đổi là cần thiết để đảm bảo sự trường tồn chính trị, bộ máy điều hành vẫn chọn cách quay lưng đi,” ông nói.

Ngay sau khi bản án được tuyên, Tòa Đại sứ Mỹ ở Hà Nội đã ra thông cáo bày tỏ ‘vô cùng quan ngại’.

“Những bản án này, cùng với việc bắt giữ luật sư hoạt động vì nhân quyền kiêm blogger Lê Quốc Quân kể từ ngày 27/12/2012, và việc giữ nguyên án tù đối với các blogger Nguyễn Văn Hải (còn gọi là Điếu Cày), Tạ Phong Tần, và Phan Thanh Hải cho thấy phần nào của một xu hướng đáng lo ngại về nhân quyền ở Việt Nam,” bản thông cáo viết.

Sứ quán Mỹ kêu gọi chính phủ Việt Nam ‘trả tự do cho các cá nhân này và tất cả các tù nhân lương tâm khác ngay lập tức’.

Từ Bangkok, ông Phil Robertson, phó giám đốc khu vực châu Á của Tổ chức theo dõi nhân quyền Human Rights Watch, cũng đã lên tiếng ngay sau khi tòa có phán quyết.

“Tất cả những bị cáo này đều bị bỏ tù vì đã thực hiện quyền của mình với những hoạt động mà lẽ ra không nên được xem là tội phạm. Thật là bất bình khi chính quyền nhắm vào các hoạt động tình nguyện của Hồ Đức Hòa giúp đỡ người nghèo và cải thiện chất lượng cuộc sống trong cộng đồng như là bằng chứng cho ý định lật đổ chính quyền,” ông Robertson nói trong một thông cáo.

“Những cáo buộc hình sự này hoàn toàn xa rời thực tế và chỉ càng phác họa sự thiếu khoan dung của chính quyền đối với những người bày tỏ ý kiến khác với ý kiến chính thống,” ông nói thêm.

bbc, 18 tháng 3, 2013