RFA, 24-7-2015

http://www.rfa.org/vietnamese/blog/behind-the-news-pqthanh-died-kami-07242015130229.html

Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam, Đại tướng Phùng Quang Thanh (P) trong một cuộc họp báo chung với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter (T) tại Bộ Quốc phòng ngày 01 tháng Sáu năm 2015.

AFP photo

Qua theo dõi các thông tin của truyền thông nhà nước về sự vắng mặt của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh, thì dễ dàng nhận ra rằng phía nhà nước Việt Nam đang bằng mọi cách để trấn an cho dư luận hiểu rằng đây là một việc hoàn toàn bình thường đối với một cán bộ cao cấp.

Trước đây đã nhiều lần những người có trách nhiệm của nhà nước Việt Nam từng xác nhận với báo chí rằng, ông Thanh đã được các bác sĩ Pháp phẫu thuật để cắt bỏ một khối u lành tính và sẽ trở về Việt Nam trong một ngày gần đây. Điều này cũng phù hợp với thông tin từ nhà báo Huy Đức, một nhà báo vốn có mối quan hệ với các quan chức trong chính quyền Việt Nam, khi viết trên trang facebook cá nhân của mình khẳng định rằng “Phùng tướng quân về đã gần một tuần, bệnh không nguy kịch như đồn đại, để thiên hạ thôi thêu dệt tốt nhất là nên tạo tình huống xuất hiện ít phút trên truyền hình”.

Sử dụng truyền thông quốc tế để tạo dư luận

Việc các hãng truyền thông lớn của quốc tế đưa tin về lãnh đạo Việt Nam không phải là chuyện lạ, họ hoàn toàn có khả năng tìm hiểu và đưa các tin tức mà dư luận quan tâm. Như việc ngày 9/7/2015 vừa qua, trên website BBC tiếng Việt, một lần nữa cho biết rằng: “Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Phùng Quang Thanh “đã được cho ra viện” sau ca phẫu thuật u phổi. Tuy nhiên ông Thanh “vẫn tiếp tục ở lại Pháp để đợi được kiểm tra”. Thông tin trên được Giáo sư Phạm Gia Khải, thành viên Ban Bảo vệ, Chăm sóc Sức khỏe Trung ương nói với BBC ngày 9/7.” cũng là chuyện bình thường.

Tin Đại Tướng Phùng Quang Thanh đã chết của Hãng tin DPA

Vì thế, cũng chẳng lạ là vào ngày 19/7/2015, hãng thông tấn Đức DPA đưa tin từ Hà Nội cho hay, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã từ trần tại bệnh viện Georges Pompidou (Pháp) ngày Chủ Nhật 19/7/2015, theo đó bản tường trình cho hay nguồn tin tức được cung cấp bởi “Một nguồn tin quân sự tại Hà nội cho DPA biết, nhưng không muốn nêu tên vì không được quyền tiết lộ cho báo chí.”.

Sáng ngày thứ Hai 20/7/2015, trước thông tin của Hãng tin DPA đưa tin cho rằng Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã chết tại Paris, truyền thông Việt Nam đã đồng loạt có phản ứng nhanh chóng để bác bỏ và cho rằng đó là một tin đồn ác ý hoàn toàn không có cơ sở. Thậm chí báo Tuổi Trẻ đã khẳng định thẳng thừng rằng “Cuối tháng 7-2015, đại tướng Phùng Quang Thanh sẽ về nước”.

Một câu hỏi được đặt ra là: “Tại sao tin này lại xuất hiện vào lúc này và chỉ từ một hãng truyền thông quốc tế thuộc loại có uy tín? Vì sao đây là một tin rất quan trọng, xảy ra ở Pháp mà truyền thông tại Pháp hoàn toàn im lặng?”. Điều đó cho thấy, rất có thể “…nguồn tin quân sự tại Hà Nội cho DPA biết, nhưng không muốn nêu tên vì không được quyền tiết lộ cho báo chí.” khi cung cấp tin này đã chủ ý bẫy phóng viên của DPA để cố ý tạo thành một tin tức quan trọng. Và cũng có thể do sai sót của DPA khi quá tin tưởng vào người xác nhận tin này – nhân chứng tin cậy của DPA làm trong bệnh viện Pháp Georges Pompidou. Tuy vậy khả năng sau là rất nhỏ, khó có thể xảy ra.

Như vậy phải chăng đây là một âm mưu của lực lượng quân đội còn trung thành với Tướng Phùng Quang Thanh, do không nắm được truyền thông của nhà nước, nên đã buộc phải sử dụng các kênh truyền thông nước ngoài để tạo tin tức?

Hãng tin DPA thay tin song không cải chính

Đáng chú ý nhất là theo báo Một thế giới vào lúc 12:37 ngày 20/07/2015 cho biết “PV Báo điện tử Một Thế Giới đã liên lạc với Trung tướng Võ Văn Tuấn – Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân VN. Qua điện thoại, Tướng Tuấn khẳng định: “Thông tin về Bộ trưởng Phùng Quang Thanh qua đời mà DPA đưa là sai và họ đã vừa điện thoại cho tôi để hỏi lại”. Tướng Tuấn cho hay, phía DPA đã xác nhận lại thông tin và nói họ thông tin không đúng thì DPA sẽ cải chính… Đồng thời về việc Bộ Quốc phòng có ý kiến với hãng thông tấn DPA hay không, Tướng Tuấn cho hay: “Với những thông tin thất thiệt, không chính thống thì Bộ Quốc phòng sẽ không có trả lời. Ai hỏi thì sẽ trả lời.”.

Và vào lúc 15:30 giờ Hà Nội, bản tin cũ ngày 19/7/2015 của Hãng tin DPA có nguồn từ Hà nội đã được thay thế bằng bản tin với nguồn từ Bangkok, với tựa đề “Việt Nam bác bỏ báo cáo về cái chết của Bộ trưởng Quốc phòng”. Theo đó bản tin của DPA đã cho biết rằng Trung tướng Võ Văn Tuấn, Phó Tổng tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam nói với DPA rằng: “Tôi đã nói chuyện với anh ấy ngày hôm qua và ông (Thanh – TG) sẽ trở về Việt Nam vào cuối tháng này.”

Từ việc này có ý kiến cho là Hãng tin DPA hoàn toàn không chắc chắn về cái tin Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã chết tại Pháp ngày 19/7/2015? Cái đó có đúng hay không và nên hiểu như thế nào?

Trước hết cần phải hiểu, trong một môi trường báo chí đúng nghĩa, lành mạnh và trung thực thì điều quan trọng nhất của một nhà báo là phải tuân thủ chặt chẽ đạo đức hành nghề, đó là phải đưa tin trung thực, có đầy đủ các cơ sở để khẳng định tin đưa ra là xác thực. Đồng thời, về nguyên tắc đưa tin của một hãng thống tấn chuyên nghiệp, thì ngoài việc phải có đầy đủ các bằng chứng xác tín và đủ điều kiện để đảm bảo độ tin cậy của tin tức họ mà sẽ đưa ra thì còn cần phải có những nguồn tin khác để kiểm chứng và đối chiếu. Các bằng chứng nói ở đây có thể là băng ghi âm, hình ảnh hoặc một tài liệu có đầy đủ cơ sở tin cậy do nguồn tin khả tín cung cấp.

Bài báo mới được DPA thay cho bài báo đưa tin về cái chết của Tướng Phùng Quang Thanh

Trong trường hợp này, chắc chắc phóng viên của Hãng tin DPA phải có trong tay các bằng chứng xác thực do một nhân vật thân cận với DPA thuộc một cơ quan quân sự ở Hà nội cung cấp cho họ như đã được nêu trong bản tin và nguồn kiểm chứng của họ cũng là một nhân vật được cho là tin cậy làm trong bệnh viện Pháp Georges Pompidou cung cấp (tạm gọi là nhân vật X). Điều đó cho thấy việc văn phòng tại Bangkok của Hãng tin DPA đã cho rút bản tin cũ và thay thế vào đó bằng một bản tin mới, thay vì đăng một bản tin hoàn toàn mới, nghĩa là cho dù nội dung bản tin giờ đã thay đổi, đường truyền vẫn là đường truyền cũ, là dấu hiệu cho thấy họ đã chấp nhận một bước lùi trong việc tranh cãi sự xác thực của tin này do họ đưa ra, vì họ cũng không muốn văn phòng của DPA tại Hà Nội có thể bị gây khó dễ.

Nhưng không có nghĩa là họ bác bỏ hay cải chính tin họ đã đưa ra trước đấy liên quan đến cái chết của Đại tướng Phùng Quang Thanh. Như lời của nhân vật X nói với phóng viên Thụy My của RFI Việt ngữ khi khẳng định rằng “Chúng tôi tạm thời chấp nhận thiệt thòi, và thời gian sẽ chứng minh là ai đúng. Rồi cũng phải đưa về thôi. Không lâu lắm đâu cô ạ. Cũng xin nói thêm là chưa bao giờ chúng tôi cảm thấy căng thẳng như ngày hôm nay.”

Một câu hỏi được đặt ra là: Tại sao truyền thông nhà nước đã phản ứng rất quyết liệt và phủ nhận trước tin Đại tướng Phùng Quang Thanh đã chết do Hãng tin DPA đưa ra?

Sự phân hóa trong nội bộ lãnh đạo quân đội

Qua những miêu tả của DPA trong các bản tin thứ nhất và thứ hai cho thấy, tin cho rằng Đại tướng Phùng Quang Thanh đã chết ngày 19/7/2015 là do “Một nguồn tin quân sự tại Hà Nội cho DPA biết, nhưng không muốn nêu tên vì không được quyền tiết lộ cho báo chí.”. Điều đó chứng tỏ cho thấy trong nội bộ ban lãnh đạo Bộ Quốc phòng tại thời điểm này đã có hai xu hướng hoàn toàn khác nhau, trong vấn đề liên quan đến tính mạng của Đại tướng Phùng Quang Thanh. Đó là một xu hướng (của phe trung thành với tướng Thanh và thân Trung quốc) cố gắng tìm cách biến sự vắng mặt đầy bí ẩn của tướng Phùng Quang Thanh trong hơn một tháng vừa qua trở thành một tin được đưa từ một hãng tin có uy tín như DPA nhằm đánh động dư luận và cũng có thể nhằm mục đích lôi kéo các phần tử trung thành. Và tất nhiên điều đó sẽ là một điều bất lợi đối với phe đang kiểm soát Bộ Quốc phòng vào thời điểm hiện tại, cũng là phe đang nắm giữ truyền thông của nhà nước. Như ta đã thấy trên báo chí chính thống vừa qua là phản bác và khẳng định ông Phùng Quang Thanh vẫn khỏe và sắp về Việt Nam vào cuối tháng này.

Việc đưa các thông tin được khẳng định từ trung tướng Nguyễn Quốc Thước, nguyên UVTW Đảng, nguyên tư lệnh quân khu 4, một nhân vật chống Trung quốc khét tiếng mà ai cũng biết và là người tự nhận là thủ trưởng cũ của Đại tướng Phùng Quang Thanh để chứng tỏ việc tướng Thanh vẫn “khỏe” đã khẳng định cho thấy điều đó. Hãy nghe trung tướng Nguyễn Quốc Thước nói gì ngày hôm qua 20/7/2015: “Đúng 15h kém 10, tôi đã trực tiếp gọi điện sang Pháp, nói chuyện với thư ký của anh Thanh, lúc đó anh Thanh cũng ngồi bên. Thư ký cho biết, sức khỏe anh Thanh ổn định, mỗi ngày dành đến 3-4 tiếng để đi bộ và tập phục hồi. Tôi cực lực phản đối những thông tin thất thiệt về sức khỏe anh Thanh. Đó không chỉ là những thông tin bịa đặt trắng trợn mà còn muốn làm chia rẽ chúng ta.”. Vấn đề là ở chỗ đó (dòng gạch chân), đây là điều hết sức nhạy cảm và nếu không được xử lý khéo léo trong lúc này thì rất có thể xảy ra khả năng xung đột ngay giữa các bộ phận bên trong lực lượng vũ trang Việt Nam lúc này

Sự vắng mặt đầy bí ẩn của Đại tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh là một vấn đề cực kỳ quan trọng, nhất là tại thời điểm có rất nhiều động thái cho thấy Việt Nam có thể bị kéo vào một cuộc chiến xung đột với các quốc gia láng giềng. Trong lúc nội bộ ban lãnh đạo quân đội đang có sự mâu thuẫn và phân hóa rõ rệt. Với một bên là các tướng lĩnh chỉ huy ở cấp các quân đoàn, quân khu đa phần đều là thuộc hạ tin tưởng của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh và một bên là thành phần lãnh đạo Bộ Quốc phòng mới đang cố gắng thâu tóm quyền lực trong giới quân sự một cách nhanh nhất. Điều này chắc chắn có liên quan đến việc điều chuyển một số vị trí lãnh đạo chủ chốt, kể cả việc di chuyển các thiết bị khí tài quân sự cộng với các chuyến thăm và làm việc của Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ từ trung tuần tháng 7/2015 vừa qua.

Kết

Thực ra việc Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã chết hay chưa chết vào lúc này cũng có giá trị như nhau, bởi sự nghiệp chính trị của ông Thanh đã chính thức chấm dứt kể từ khi nhà nước Việt Nam công bố ông đã đi điều trị bệnh phổi ở Pháp. Vấn đề quan trọng nhất bây giờ là người ta đang tìm cách hợp lý hóa sự vắng mặt đầy bí ẩn này để yên lòng ba quân mà thôi. Nó cũng như việc Trung tướng Võ Văn Tuấn, Phó Tổng tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam nói với DPA rằng: “Tôi đã nói chuyện với anh ấy ngày hôm qua và ông (Thanh – TG) sẽ trở về Việt Nam vào cuối tháng này.” là điều sẽ khó có thể thể xảy ra, song để bịt tin thì người ta vẫn cứ nói.

Để cho dư luận làm quen với các nguồn tin khác nhau trước tin Đại tướng Phùng Quang Thanh đã chết, cũng là cách kéo dài thời gian để thử phản ứng của dư luận, cũng như việc chấn chỉnh và nắm chắc quân đội hơn cũng là một khả năng có thể. Đặc biệt là dư luận trong quân đội trước khi đưa tin một cách chính thức về sự ra đi của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh của truyền thông nhà nước. Song nếu như để trấn an dư luận một cách hiệu quả và thuyết phục nhất, thì có lẽ người ta chỉ cần công bố hình ảnh mới nhất của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh với một nhân vật có uy tín nào đó. Nhưng việc cho thấy truyền thông nhà nước đã không đi theo hướng này, thì càng chứng tỏ sự biến mất của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh rất có thể như dư luận đồn đoán cho rằng ông đã bị bắt giữ hoặc đào thoát sang Trung Quốc bấy lâu nay là có cơ sở.

Qua phản ứng của dư luận xã hội về cái chết của Đại tướng Phùng Quang Thanh mà số đông là người ta vui mừng và mong tin đó là sự thật cho thấy uy tín của người đứng đầu quân đội đã quá mất uy tín, lý do chính có lẽ không ngoài việc tướng Phùng Quang Thanh có xu hướng quá thân Trung Quốc. Điều này chắc chắn có liên quan đến mức độ uy tín của đảng CSVN đối với dân chúng vào thời điểm hiện nay.

Ngày 21/7/2015

*Nội dung bài viết không phản ảnh quan điểm của RFA.

 

Đại tướng Phùng Quang Thanh đã về đến Hà Nội vào sáng sớm ngày 25/7, sau một tháng điều trị xơ hóa phổi tại Pháp, truyền thông Việt Nam đưa tin.

Báo Tuổi Trẻ cho biết chiếc máy bay đưa ông Thanh về nước của Vietnam Airlines, mang số hiệu VN A143, đã hạ cánh xuống Sân bay Nội Bài lúc 6 giờ 38 phút sáng 25/7.

Chiếc máy bay này trước đó đã khởi hành từ sân bay Charles De Gaulle (Paris) lúc 14 giờ địa phương hôm 24/7, báo này cho hay.

Tuổi Trẻ đăng tấm hình được nói là chụp Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh tại sân bay Nội Bài, với tường thuật: “Đại tướng Phùng Quang Thanh mặc complet màu xám nhạt, bước xuống cầu thang máy bay, tươi cười bắt tay nhiều người ra đón và lên xe hướng về phía Hà Nội”.

Theo báo này, “ông Thanh gầy hơn trước” nhưng “đĩnh đạc và khoẻ khoắn”.

Cũng Tuổi Trẻ dẫn nguồn tin riêng nói ông Thanh “đi ghế hạng thương gia” và “không phải bố trí phương tiện hay thiết bị y tế trợ giúp”.

Tường thuật của báo Người Lao Động sáng 25/7 cho biết “từ sáng sớm đã có rất đông lực lượng quân đội, nhân viên bảo vệ của sân bay Nội Bài đứng trước cổng C5 của nhà ga T2”.

“Rất đông phóng viên có mặt” ở sảnh chờ nhà ga T2 để chờ đón ông Thanh, “nhưng ông không xuất hiện tại cửa này”.

“Đúng 7 giờ sáng 25/7, có 3 xe ô tô … mang biển quân đội chạy từ trong sân bay ra”

“Ngay sau khi rời khỏi nhà ga T2, 3 xe quân đội đã đi với tốc độ rất nhanh và hướng theo cầu Nhật Tân để về trung tâm Hà Nội”.

Đến 7 giờ 25 phút, ông đã được xe quân đội đưa về nhà riêng tại phường Vĩnh Phúc, quận Ba Đình, Hà Nội, báo này cho biết thêm.

Báo điện tử VnExpress trong tin đăng cùng ngày cho biết “Ngay trong buổi sáng, Đại tướng [Thanh] cũng đến trụ sở Bộ Quốc phòng để trao đổi công việc.”

“Ông muốn sớm nắm bắt tình hình sau thời gian dài vắng mặt”.

Trước đó, cũng VnExpress ngày 22/7 cho biết con trai và cháu của Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã sang Pháp đón ông Thanh về nước.

Trong cuộc phỏng vấn với BBC hồi đầu tháng Bảy, Giáo sư Phạm Gia Khải, thành viên Ban Bảo vệ, Chăm sóc Sức khỏe Trung ương, cho biết ông Thanh đã được đưa sáng Pháp hôm 24/6 để điều trị xơ hóa phổi do một tai nạn từ thời Chiến tranh Việt Nam.

Ngày 2/7, ông Nguyễn Quốc Triệu, Trưởng ban Bảo vệ, Chăm sóc Sức khỏe Trung ương, thông báo với báo giới rằng ông Thanh đã được phẩu thuật cắt bỏ khối u phổi lành tính tại bệnh viện Georges Pompidou, Paris.

Đến ngày 9/7, Giáo sư Phạm Gia Khải nói với BBC ông Thanh đã được cho xuất viện nhưng vẫn phải nán lại Pháp một thời gian để “chờ được kiểm tra”.

Yêu cầu cải chính thông tin

Trước đó, Hãng thông tấn Đức DPA hôm 20/7 dẫn một nguồn tin riêng nói ông Thanh đã qua đời sau ca mổ khối u tại Paris.

Trung tướng Võ Văn Tuấn, Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Việt Nam, sau đó đã bác bỏ thông tin này.

“Sức khỏe của Bộ trưởng Phùng Quang Thanh không có vấn đề gì,” ông nói với BBC vào chiều 20/7 giờ Hà Nội.

Trong buổi họp báo chiều 23/7, liên quan đến bản tin của Hãng thông tấn Đức DPA về Đại tướng Phùng Quang Thanh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình cho biết:

“Việt Nam đã yêu cầu hãng tin DPA cải chính thông tin sai sự thật như phóng viên đã nêu. Và như quý vị đã biết, hãng tin DPA đã đăng tin lại về vấn đề này”.

“Ngay sau khi có những thông tin sai lệch thì đại diện của các cơ quan liên quan cũng đã lên tiếng. Và những thông tin đó từ các cơ quan liên quan của Việt Nam là những thông tin chính xác,” ông Lê Hải Bình nói thêm.

Truyền thông Việt Nam hôm 24/7 đăng bài tham luận của Bộ trưởng Quốc phòng, Đại tướng Phùng Quang Thanh, gửi một hội thảo.

Hội thảo có tên “70 năm Công an nhân dân Việt Nam xây dựng, chiến đấu, trưởng thành; 10 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”.

Theo truyền thông Việt Nam, Đại tướng Phùng Quang Thanh đã gửi tham luận nói về năm nội dung hợp tác giữa quân đội và công an.

Ông Phùng Quang Thanh gần đây vắng mặt trong các sự kiện, trong lúc Việt Nam nói ông đang chữa bệnh.

Bài viết của Đại tướng Thanh cảnh báo trong thời gian tới tình hình Biển Đông “có những diễn biến phức tạp mới về tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, tiềm ẩn nguy cơ gây mất ổn định, không loại trừ khả năng có thể có đột biến”.

Ông nhận định “các thế lực thù địch” muốn “hạ thấp uy tín, vai trò và chia rẽ mối đoàn kết, gắn bó giữa Quân đội và Công an, xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng và chế độ chính trị ở nước ta”.

Năm nội dung hợp tác giữa quân đội và công an được ông Thanh nêu ra, gồm “phối hợp tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước về an ninh – quốc phòng”.

Tướng Thanh kêu gọi “tăng cường phối hợp giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng – an ninh cho cán bộ, đảng viên và toàn dân”.

Thứ ba, ông nhấn mạnh “tăng cường phối hợp xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân vững mạnh; chủ động phối hợp đấu tranh làm thất bại âm mưu ‘diễn biến hòa bình’ của các thế lực thù địch”.

Thứ tư, ông kêu gọi “ đẩy mạnh phối hợp trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường pháp chế, phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với sự nghiệp quốc phòng – an ninh”.

Nội dung hợp tác thứ năm, theo Tướng Thanh, là quân đội và công an “trao đổi kinh nghiệm xây dựng về chính trị, tư tưởng, tổ chức” để đảm bảo “bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng”.

 

Truyền thông Việt Nam hôm 24/7 đăng bài tham luận của Bộ trưởng Quốc phòng, Đại tướng Phùng Quang Thanh, gửi một hội thảo.

Hội thảo có tên “70 năm Công an nhân dân Việt Nam xây dựng, chiến đấu, trưởng thành; 10 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”.

Theo truyền thông Việt Nam, Đại tướng Phùng Quang Thanh đã gửi tham luận nói về năm nội dung hợp tác giữa quân đội và công an.

Ông Phùng Quang Thanh gần đây vắng mặt trong các sự kiện, trong lúc Việt Nam nói ông đang chữa bệnh.

Trong khi đó, báo Thanh Niên nói chuyến bay chở Đại tướng Phùng Quang Thanh sẽ từ Pháp về Hà Nội ngày 25/7.

Tờ này dẫn lời một nguồi tin: “Sức khỏe của tướng Thanh tốt và ổn định sau giai đoạn điều trị tại một bệnh viện ở Pháp.”

Bài viết của Đại tướng Thanh cảnh báo trong thời gian tới tình hình Biển Đông “có những diễn biến phức tạp mới về tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, tiềm ẩn nguy cơ gây mất ổn định, không loại trừ khả năng có thể có đột biến”.

Ông nhận định “các thế lực thù địch” muốn “hạ thấp uy tín, vai trò và chia rẽ mối đoàn kết, gắn bó giữa Quân đội và Công an, xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng và chế độ chính trị ở nước ta”.

Năm nội dung hợp tác giữa quân đội và công an được ông Thanh nêu ra, gồm “phối hợp tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước về an ninh – quốc phòng”.

Tướng Thanh kêu gọi “tăng cường phối hợp giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng – an ninh cho cán bộ, đảng viên và toàn dân”.

Thứ ba, ông nhấn mạnh “tăng cường phối hợp xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân vững mạnh; chủ động phối hợp đấu tranh làm thất bại âm mưu ‘diễn biến hòa bình’ của các thế lực thù địch”.

Thứ tư, ông kêu gọi “ đẩy mạnh phối hợp trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường pháp chế, phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với sự nghiệp quốc phòng – an ninh”.

Nội dung hợp tác thứ năm, theo Tướng Thanh, là quân đội và công an “trao đổi kinh nghiệm xây dựng về chính trị, tư tưởng, tổ chức” để đảm bảo “bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng”.

Nhiều tuần qua, cứ mỗi ngày đọc tin mạng từ Việt Nam tôi lại thấy có thêm chuyện về các cố kỹ thuật, tai nạn gây thương vong.

Các ngành xây dựng, công nghiệp nặng và giao thông ‘đi đầu’ trong bản phong thần về tai nạn.

Hôm 21/7, tại quận 1, TPHCM, một xe đầu kéo gây tai nạn liên hoàn vì tài xế không làm chủ tay lái khiến xe tông vào nhiều xe đang dừng đèn đỏ, khiến bốn người bị thương.

Phạt lái xe là chuyện dễ nhưng cũng cần hỏi ai cho các xe phân khối lớn, có tính năng công nghiệp lại ‘chen vào’ làn đường giao thông những giờ bình thường?

Ở châu Âu, nhiều tuyến đường nội đô không cho xe tải to qua lại ban ngày vì gây nguy hiểm và ô nhiễm trong khi ở Việt Nam, đường xá như thể là biểu hiện của cuộc chơi ai gấu hơn thì thắng.

Báo Nhân Dân hôm 17/06 viết:

“Thời gian gần đây, có nhiều vụ tai nạn, sự cố công trình, thiết bị thi công gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng như vụ sập giàn giáo tại cảng Sơn Dương, dự án Formosa, khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh làm 13 người chết và 29 người bị thương; vụ cần cẩu đứt cáp tại Đồng Tháp khiến ba mẹ con tử vong ở Đồng Tháp, nhiều vụ tai nạn trên công trường thi công tuyến đường sắt trên cao Cát Linh – Hà Đông, tuyến đường sắt đô thị Nhổn – ga Hà Nội… gây bất an và bức xúc trong dư luận.”

Xây nhiều thì hẳn khó tránh khỏi tai nạn nhưng ở Việt Nam, tần suất tai nạn quả là cao và không trừ ngành nào.

Trên đường: hôm 6/5 có xe tải chở điều hòa bỗng nhiên bốc cháy tại đường trên cao tốc ở Hà Nội, đoạn ngã tư Trần Duy Hưng– Phạm Hùng.

Ngoài phố: Hà Nội chặt cây và trồng cây lại để nguyên bọc rễ bằng nylon loại không phân hủy được.

Trên biển: trong tháng 4 cáp quang biển AAG bị đứt, gây khốn khổ cho người dùng Internet và nhiều thiệt hại chưa đếm hết cho kinh tế.

Trên trời: năm qua ghi nhận chuyện như “máy bay của Vietnam Airlines suýt đâm vào trực thăng quân sự” ở Huế hoặc “suýt va vào máy bay chở hàng Cathay Pacific Cargo của Hong Kong”, theo báo chí trong nước.

Dưới đất: báo Việt Nam viết mới năm ngoái rằng tuyến cấp nước sông Đà về khu vực Hà Nội đã “chín lần xảy ra sự cố vỡ đường ống”.

Bất kể quan điểm chính trị là gì, ai đọc những tin như trên cũng thấy lo ngại về tình trạng điều hành đất nước với nhiều sự cố kỹ thuật, và các dự án ‘đụng đâu vỡ đấy’.

Không ai phủ nhận nhu cầu phát triển của Việt Nam, quốc gia cần các dự án lớn để kích cầu kinh tế, để tạo cơ sở hạ tầng cho một xã hội văn minh, hiện đại.

Xây một lúc nhiều lò phản ứng nguyên tử, xây sân bay tầm khu vực tại Long Thành thể hiện tham vọng của một chính phủ muốn canh tân, muốn thoát khỏi ‘bẫy thu nhập trung bình’ (một mỹ từ trên quốc tế để chỉ những xứ sở vĩnh viễn nghèo).

Về tổng thể thì rất đáng thúc đẩy các công trình lớn nhưng điều gây lo ngại là yếu tố con người, ở đây là con người Việt Nam.

Từ lãnh đạo, nhà quản lý, đội ngũ chuyên gia, chuyên viên tới từng người lao động, Việt Nam đang thiếu năng lực và tư duy công nghệ để làm cho tốt những công trình khổng lồ tiền tỷ.

Ba thế hệ kỹ trị

Ta hãy so sánh ngay Việt Nam với láng giềng Trung Quốc.

Có bình luận quốc tế đánh giá về lãnh đạo Trung Quốc đã ghi nhận ba thế hệ lãnh đạo của họ, từ các ông Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào đến Tập Cận Bình, đều xuất thân là kỹ sư.

Cựu chủ tịch Giang Trạch Dân lên từ ngành điện tử và automobile, cựu chủ tịch Hồ Cẩm Đào cũng là kỹ sư thủy điện.

Cựu thủ tướng Ôn Gia Bảo tốt nghiệp ngành địa chất và làm việc nhiều năm ở Cam Túc trong ngành này.

Ông Tập Cận Bình, lãnh đạo tối cao hiện nay ở Trung Quốc, là kỹ sư hóa và làm việc nhiều năm trong các nhà máy, công trường, trước sang làm quan chức Đảng.

Cựu thủ tướng Chu Dung Cơ và đương kim thủ tướng Lý Khắc Cường tuy không phải là kỹ sư nhưng đều có bằng kinh tế và đã làm quản trị từ các vị trí thấp lên cao.

Nhờ có mấy thế hệ lãnh đạo kỹ trị (technocrats) Trung Quốc dùng công nghiệp hóa làm động lực phát triển kinh tế và cải tạo xã hội.

Và dù có nhiều lãng phí, thất thoát, sự cố kỹ thuật (chủ yếu ở các tỉnh), những công trình lớn và quan trọng của Trung Quốc đều có chất lượng cao, có thể không hơn Nhật, Pháp, Mỹ nhưng ở một đẳng cấp hơn hẳn nhiều quốc gia châu Á.

Ta không nên nhìn những thứ phẩm Trung Quốc đẩy sang Việt Nam và châu Phi để đánh giá Trung Quốc, nơi các lãnh đạo thực sự chú tâm vào các vấn đề kỹ thuật và có kiến thức cùng tham vọng.

Ở Việt Nam thì ngược lại: trong bốn vị giữ chức vụ cao nhất của Đảng, Nhà nước, Chính Phủ, Quốc hội không có ai là kỹ sư.

Còn trong cả Bộ Chính trị 16 thành viên chỉ có một người từng học chuyên ngành công nghệ là TS Nguyễn Thiện Nhân (ngành cybernetics tại CHDC Đức).

Đa số các vị khác đi lên từ quân đội, công an, tuyên giáo bộ máy Đoàn Thanh niên hay Đảng Cộng sản và một số ngành khác như kinh tế, quản trị hành chính nhưng không gắn liền với công nghệ.

Hơn một thập niên qua, nền kinh tế càng bung ra xây cất nhiều thì ta càng thấy ‘chủ nghĩa kỹ trị’ ở Việt Nam càng tỏ ra không phải là xu hướng chủ đạo, thậm chí còn đang trên đà đi xuống, cùng con số các vụ bê bối, tai nạn lao động gia tăng.

Nói như Tony Blair, chính phủ kỹ trị “không để ý đến phe Tả hay phe Hữu mà chỉ để ý làm sao tìm ra giải pháp”.

Còn ở Việt Nam, trong bộ máy chính trị vốn là nơi các quyền lợi của nhiều bộ ngành, nhóm lợi ích đan xen nên phái kỹ trị có vẻ chỉ là thiểu số, có khi còn yếu thế hơn bộ máy kiểm soát văn hóa, tư tưởng, giáo dục.

Từ bauxite ở Tây Nguyên, tới cầu đổ bê tông lõi tre ta thấy quy trình thực hiện và hậu quả đều phản ánh một tư duy hoàn toàn ‘phi kỹ trị’.

Trong rất nhiều công trình, gồm cả sân bay Long Thành thì cuối cùng lại phải dựa vào câu thần chú ‘chủ trương lớn của Đảng’ để làm.

Vậy thì là Đảng trị vẫn trên kỹ trị, hay người ta chỉ viện dẫn ra Đảng khi cần?

Việt Nam cũng đã có các gương mặt chuyên viên, với một số vụ trưởng, thứ bộ trưởng và cả hai phó thủ tướng Việt Nam được học ở nước ngoài trong các ngành quản trị, kinh tế, ngoại giao, và có trình độ ngoại ngữ tiếng Anh tốt.

Các nước Phương Tây, giới quan sát, các nhà đầu tư nước ngoài và một phần xã hội đã từng mơ ước Việt Nam có một chính phủ kỹ trị, gồm các chuyên viên cởi mở có kiến thức hiện đại, khả năng ngoại ngữ, năng lực điều hành nền kinh tế hiện đại.

Bởi những gì chúng ta thấy vẫn đang là biểu hiện của thói làm ăn tiểu nông, liều ẩu, vô tổ chức, coi khinh quy trình kỹ thuật và rất nguy hiểm.

Người ta cũng hy vọng các quan chức kỹ trị sẽ giúp tạo ra một nền văn hóa công chính trọng sự chuẩn xác, mẫu mực của kỹ thuật, bớt đi những điều mơ hồ, giáo điều cũ kỹ phí thời gian trong giáo dục, dạy nghệ, nhằm nâng cao chất lượng lao động chung.

Cho tới nay, thành tích của nhóm này chưa thấy có gì nhiều.

Đây cũng là lý do mục tiêu thành quốc gia ‘công nghiệp hóa hiện đại’ vào năm 2020 có vẻ không khả thi.

Như GS Trần Văn Thọ từ Nhật Bản viết gần đây trên trang Thời Đại Mới thì:

“Hiện nay theo phân loại của Ngân hàng thế giới, bình quân đầu người từ 1.000 đến 12.000 USD là nước có thu nhập trung bình, Trên 12.000 USD là nước thu nhập cao. Do đó một nước được gọi là công nghiệp phải có trên 12.000 USD.”

“Việt Nam hiện nay mới gần 2.000 USD, đến năm 2020 có lẽ khoảng 3.000, giỏi lắm là 3.500 (tùy theo biến động của tỉ giá). Nhìn từ điểm này ta thấy mục tiêu năm 2020 là hoàn toàn không đạt được.”

Và cần phải bỏ đi tư duy rằng có những quan chức làm ngành gì cũng giỏi, vì Việt Nam cần các chuyên gia kỹ trị chuyên nghiệp chứ không phải các ông chuyên làm quan, từ ngân hàng, xây dựng sang vận tải, hàng không, giao thông, dầu khí.

Vẫn Tony Blair nói ưu điểm của các nhà kỹ trị là “không để tâm đến chuyện đổ lỗi cho phe này, phe kia” và sẵn sàng “ra các quyết định trái ý nhiều người” (unpopular decisions) để đạt các mục tiêu lớn về kinh tế, tài chính cho toàn bộ xã hội.

Ở Việt Nam, các quan chức đóng vai chuyên gia lại hóa ra thường tư vấn cho chính phủ đưa ra khá nhiều các quyết định trái chiều, thậm chí bất chấp dư luận và trong điều hành thì đầy sự cố.

Nếu muốn thực sự hiện đại hoá thì Việt Nam không có cách nào khác là sắp đặt lại tổng thể chính sách nhân sự hoặc làm mới hoàn toàn.

Về vụ cựu Chủ tịch tập đoàn PVN ông Nguyễn Xuân Sơn bị khởi tố, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Thang Văn Phúc cho rằng “về nguyên tắc, nếu như một người bị phát hiện có sai phạm mà vẫn được đề bạt là không nên”, theo trang VOV.

Nhưng vẫn theo bài báo trên trang mạng của Đài Tiếng nói Việt Nam, “thời điểm ông Nguyễn Xuân Sơn được bổ nhiệm làm Chủ tịch PVN (tháng 7/2014), tình hình Ocean Bank – nơi ông Sơn từng làm tổng giám đốc – chưa đến nỗi nào, thì người ta mới đề bạt”.

Trước đó, theo VOV, đã có trường hợp ông Dương Chí Dũng – từ Chủ tịch HĐTV Vinalines đã được bổ nhiệm làm Cục trưởng Cục Hàng hải (Bộ GTVT).

Chưa đầy nửa năm sau đã bị khởi tố do hành vi phạm pháp liên quan tới thời gian còn làm Chủ tịch của Vinalines.

Còn Tiến sỹ Lê Đăng Doanh, cựu thành viên ban tư vấn của thủ tướng Việt Nam thời gian trước, nói với BBC hôm 22/07 rằng vụ ông Nguyễn Xuân Sơn cho thấy “vấn đề lớn về mặt bổ nhiệm nhân sự tại Việt Nam”.

“Về mặt thủ tục bổ nhiệm, Thủ tướng bổ nhiệm theo đề nghị từ các bộ và có thủ tục về mặt xét duyệt về phía Đảng và các hội đồng quản trị”, ông nói.

“Vụ việc như thế này là câu hỏi lớn về thể chế và sự xét duyệt và cho thấy rõ thiếu một cơ quan giám sát độc lập, nên các thủ tục, các việc xét duyệt làm không được chặt chẽ, dẫn đến những việc bổ nhiệm như trong trường hợp của ông Xuân Sơn này.”

Vấn đề của bộ máy

Tuy nhiên, TS Doanh cho rằng đây là biểu hiện của vấn đề sâu xa hơn và tổ chức của bộ máy:

“Tôi nghĩ rằng phải thay đổi thể chế, tách cơ quan giám sát khỏi cơ quan quản lý nhà nước và đại diện chủ sở hữu để cơ quan này thực sự độc lập và làm việc theo pháp luật.”

Còn ông Thăng Văn Phúc thì cho rằng vụ cựu Chủ tịch PVN là bài học cho những người làm công tác tổ chức, cán bộ:

“Làm sao phải tìm nguồn một cách thận trọng, phải quản lý cán bộ thật sâu sát. Sâu sát với cán bộ sẽ vừa giúp phát hiện kịp thời những sai lầm, vừa giúp họ trưởng thành trong quá trình phát triển” – ông Phúc nói trên trang VOV hôm 22/07/2015.

Điểm dường như truyền thông tại Việt Nam chưa khai thác hoặc nhận chỉ đạo không khai thác là thời gian chồng chéo khoảng hai năm khi ông Sơn làm lãnh đạo tại cả PVN lẫn OceanBank.

Việc có “chân trong chân ngoài” đặt ra câu hỏi về khả năng xung đột lợi ích khi vừa lãnh đạo doanh nghiệp nhà nước lại vừa điều hành ngân hàng tư nhân và dùng tiền doanh nghiệp nhà nước để góp vốn và kinh doanh chứng khoán, xây dựng, bất động sản…

Báo Vnxpess đưa tin tháng 7 năm ngoái, ông Sơn là “ứng viên duy nhất” được tập đoàn và Bộ Công Thương giới thiệu vào cương vị Chủ tịch Hội đồng thành viên sau khi người tiền nhiệm nghỉ hưu và ông được Thủ tướng Dũng bổ nhiệm giữ chức Chủ tịch PVN vào 08/07/2014.

Xôn xao dư luận

Vụ bắt ông Nguyễn Xuân Sơn tiếp tục thu hút sự chú ý lớn của dư luận Việt Nam, kể cả các bạn đọc trang Facebook của BBC Tiêng Việt.

Chẳng hạn Thái Thành viết: “Vấn đề cốt lỏi là Cơ Chế Quản Lý. Nếu cứ khư khư giữ lấy cơ chế quản lý bất cập như thế này thì muôn đời vẫn vậy. Đâu chỉ các Tập đoàn kinh tế Nhà Nước …Tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, nhũng nhiễu đã và đang trở thành một phong trào lan tỏa mạnh mẽ bao trùm lên đời sống của Nhân Dân cả nước dưới mọi hình thức và mọi lĩnh vực, từ trung ương đến cấp cơ sở nhỏ nhất.”

Còn Facebooker có tên là Caphedene Na thì viết: “Phải dùng từ “cấu kết” với nhau sử dụng tiền NN, tức tiền thuế của toàn dân trục lợi cá nhân. Thử hỏi các DN NN hiện nay được sử dụng vốn ko mất tiền lãi suất vay, được hỗ trợ, độc quyền… nhưng lợi nhuận họ mang lại toàn âm, lỗ, lỗ nặng cấu kết cán bộ quản lý trục lợi để có nhà cửa hoành tráng, con cái đi học NN thử hỏi tiền lương nào? Ở đâu có?”

Có vẻ như trước những vụ việc gây chấn động dư luận, các giải pháp của quan chức cao cấp tại Việt Nam vẫn là đề cao ‘đạo đức, tư tưởng’.

Cùng ngày 22/07, tới dự Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2015-2020 ở Hà Nội, ông Ngô Văn Dụ, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương thừa nhận rằng “tình trạng tham nhũng vẫn diễn biến phức tạp”.

Cùng dự Đại hội, ông Đào Ngọc Dung, Bí thư Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương cho rằng “nếu từng đảng viên không thật sự gương mẫu và hoàn thành tốt nhiệm vụ sẽ ảnh hưởng lớn đến hệ thống chính trị”.

Vì thế, theo ông, “nhiệm vụ hàng đầu và thường xuyên của Đảng bộ là làm thật tốt công tác tư tưởng”.

Trong khi đó, cộng đồng mạng lại chia sẻ các ý kiến khác về giải pháp.

Trần Hùng Cương viết trên trang Facebook của BBC Tiếng Việt: “Cách tốt nhất là Nhà nước rút ra khỏi các doanh nghiệp, không làm kinh tế nữa, chỉ quản lý và thu thuế, ban hành pháp luật giống như Các Mác và Ăng ghen đã nói..trong một cơ chế vừa đá bóng vừa thổi còi , quyền lực vô hạn sẽ gây ra tiêu cực, thất thoát, tổn hại đến kinh tế thôi…”

 

Truyền thông Việt Nam đưa tin cựu Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí quốc gia bị bắt, khởi tố và nhà riêng bị khám xét.

Báo Công an TP. HCM nói lúc 18 giờ, cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã thực hiện lệnh bắt tạm giam và khám xét nơi ở của ông Nguyễn Xuân Sơn tại D2 trong khu đô thị Ciputra, Phường Phú Thượng, Quận Tây Hồ, Hà Nội.

Theo tờ này, ông bị khởi tố tội danh “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ gây hậu quả nghiêm trọng”; “Cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”.

Báo Lao Động cho biết công an đã tống đạt quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam và khám xét nơi ở của ông Nguyễn Xuân Sơn.

Cùng ngày 21/7, hãng tin Reuters đưa tin PetroVietnam Gas, bộ phận sản xuất và phân phối khí đốt của Tập đoàn Dầu khí quốc gia, ghi nhận lợi nhuận gộp dự kiến cho 2015 giảm 21.2%%, xuống còn 649 triệu USD, và doanh số giảm 5.4%.

Ông Sơn là Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN), nhưng đã bị Thủ tướng cho thôi chức hôm 19/7.

Ban đầu thông tin chính thức nói ông được chuyển về công tác ở Bộ Công Thương, nhưng đã xuất hiện lời đồn rằng ông sẽ bị bắt.

Báo Lao Động tường thuật ngay sau khi bị cho thôi chức hôm 19/7, ông Sơn “bị tăng huyết áp và phải vào Viện Tim mạch – Bệnh viện Bạch Mai để cấp cứu”.

Chiều 21/7, công an có mặt tại bệnh viện và đưa ông Sơn ra xe. Đến chiều tối, nhà của ông bị khám xét.

Mới gần đây báo chí Việt Nam và quốc tế còn đưa tin về chuyến xuất ngoại cuối cùng của ông Nguyễn Xuân Sơn sang Hoa Kỳ trước khi bị bắt vào hôm nay 21/7.

Trong bài trên trang của Viện Dầu khí Việt Nam có ảnh ông Sơn ký hợp thỏa thuận hợp tác với Tập đoàn Hoa Kỳ Murphy Oil hôm 8/7 có sự chứng kiến của Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng.

Báo chuyên ngành tiếng Anh ( Rigzone.com) hôm 13/07 cũng đưa tin về chuyến thăm Hoa Kỳ của ông Sơn và dự án Cá Voi Xanh.

Tin tức nói việc ông Sơn mất chức liên quan nghĩa vụ và trách nhiệm trong thời gian ông Sơn giữ chức TGĐ Ngân hàng TMCP Đại Dương (OceanBank), đồng thời là người đại diện phần vốn góp 800 tỉ đồng của PVN tại doanh nghiệp tại OceanBank.

Trước đó, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị OceanBank Hà Văn Thắm đã bị khởi tố, bắt tạm giam.

Ngân hàng Nhà nước đã mua lại OceanBank với giá 0 đồng.

Truyền thông nhà nước nói số vốn 800 tỉ đồng của PVN tại đây đã “mất trắng”.

Gần đây diễn ra một số sự kiện căng thẳng trên đường biên giới Việt Nam – Campuchia thu hút sự chú ý của dư luận.

Nhân dịp này, BBC đã hỏi nhà nghiên cứu người Campuchia, Tiến sỹ Vannarith Chheang, dạy ở Đại học Leeds, Anh quốc, về động cơ, bối cảnh vụ việc.

Tiến sỹ Vannarith Chheang: Nguyên nhân gốc rễ của tranh chấp biên giới và những căng thẳng chủ yếu là do sự thiếu minh bạch trong đàm phán biên giới giữa hai chính phủ. Các công dân của cả hai nước đặc biệt là những người sống dọc theo biên giới đã không được thông báo đầy đủ về việc đàm phán biên giới, cắm mốc.

BBC:Liệu chính trị nội bộ của Campuchia là lý do đằng sau việc này, và nếu như vậy, ai sẽ là người được hưởng lợi từ nó về mặt chính trị?

Chủ nghĩa dân tộc đã được gia tăng ở Campuchia từ năm 2002 sau khi một nữ nghệ sỹ Thái đã bình luận sai lệch về Angkor Wat rằng đền này thuộc về Thái Lan, và cuộc xung đột biên giới Thái Lan-Campuchia trong năm 2010-2011.

Những căng thẳng biên giới trên giữa Campuchia và Việt Nam đã thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc ở Campuchia. Từ quan điểm của Campuchia, đây là do sự xâm lấn của Việt Nam vào lãnh thổ Campuchia. Bộ Ngoại giao Campuchia đã gửi công hàm chống lại việc Việt Nam xây dựng trong khu vực tranh chấp.

Đây là lần đầu tiên chính phủ Campuchia có lập trường mạnh mẽ chống lại Việt Nam liên quan đến các tranh chấp biên giới giữa hai nước. Một số nhà phân tích cho rằng việc tăng ảnh hưởng của Trung Quốc tại Campuchia đã làm cho Campuchia cảm thấy tự tin hơn và đẩy cao sức mạnh mặc cả, thương lượng của Campuchia với Việt Nam. Nói cách khác, Campuchia đang chuyển quan hệ từ liên minh truyền thống bè bạn với Việt Nam sang với Trung Quốc.

BBC:Ông có nghĩ rằng ASEAN, với tư cách một khối ở khu vực, có thể làm điều gì đó về tranh chấp biên giới Campuchia-Việt Nam? Liệu vụ việc này giống như tranh chấp về ngôi đền Preah Vihear với Thái Lan một vài năm trước đây?

ASEAN không có vai trò quan trọng trong việc làm trung gian cho các tranh chấp chủ quyền giữa các quốc gia thành viên do nguyên tắc không can thiệp.

Nếu căng thẳng tiếp tục, Campuchia có thể chọn để đưa vụ việc ra Tòa án Công lý Quốc tế. Hiện nay, Chính phủ không có ý định làm như vậy, nhưng những áp lực ngày càng tăng từ các đảng đối lập và công chúng nói chung có thể buộc chính phủ phải tìm kiếm sự hòa giải của bên thứ ba.

BBC:Theo ông, chính phủ Việt Nam nên giải quyết vấn đề như thế nào?

Tôi nghĩ rằng ngoại giao song phương và đàm phán sẽ giúp giải quyết các khác biệt.

Tướng Thanh ‘không có vấn đề về sức khỏe’

Trung tướng Võ Văn Tuấn, Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Việt Nam nói với BBC Tiếng Việt rằng các đồn đại mới đây về sức khỏe của Đại tướng Phùng Quang Thanh là ‘không đúng’.

“Sức khỏe của Bộ trưởng Phùng Quang Thanh không có vấn đề gì,” ông trả lời chiều 20/7 giờ Hà Nội.

Hiện tin tức nói ông Thanh đang được điều trị ở nước ngoài và sẽ sớm về Việt Nam trong thời gian tới.

“Hôm qua tôi có trao đổi thì nói rằng cuối tháng. Từ nay tới cuối tháng chỉ còn vài ngày thôi, tôi không nói chính xác được ngày,” Tướng Tuấn cho biết thêm.

Trước đó, báo của Bộ Quốc phòng đăng tin Bộ trưởng, Đại tướng Phùng Quang Thanh gửi thư chúc mừng hai đơn vị, trái với tin đồn ông qua đời.

Tờ Quân đội Nhân dân sáng thứ Hai 20/7 đăng tin “Bộ trưởng Quốc phòng chúc mừng Lữ đoàn Thông tin 26, Quân chủng Phòng không-Không quân; Trung tâm Tiêu chuẩn-Đo lường-Chất lượng 2, Cục Kỹ thuật, Quân chủng Hải quân”.

Hôm Chủ Nhật, một hãng tin châu Âu trong bản tin phát từ Hà Nội dẫn nguồn quân đội giấu tên cho hay Bộ trưởng Phùng Quang Thanh qua đời hôm 19/7 tại một bệnh viện ở Pháp, nơi ông đang trị bệnh ung thư phổi.

Hãng Deutsche Presse-Agentur (DPA) của Đức cũng nói ông Thanh qua đời tại bệnh viện Georges Pompidou [ở Paris].

Trong khi đó bản tin của báo Quân đội Nhân dân sáng 20/7, được một số báo khác đăng lại, cho biết: “Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày truyền thống của Lữ đoàn Thông tin 26, Quân chủng Phòng không-Không quân (20-7-1965/20-7-2015) Đại tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã gửi thư chúc mừng.

Nhân dịp kỷ niệm 20 năm Ngày truyền thống của Trung tâm Tiêu chuẩn-Đo lường-Chất lượng 2, Cục Kỹ thuật, Quân chủng Hải quân (20-7-1995/20-7-2015), Đại tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã gửi thư chúc mừng.”

Thông thường bộ phận biên tập của các báo trong nước khá nhạy cảm trong các thông tin liên quan lãnh đạo cao cấp.

Lâu nay đã có nhiều tin đồn về sức khỏe của Đại tướng Phùng Quang Thanh.

Hôm 30/6, ông Thanh đã được các chuyên gia y tế của Pháp tiến hành phẫu thuật một khối u ở phổi. Các nguồn tin chính thống cho hay khối u lành tính và chưa có dấu hiệu của bệnh ung thư.

Hôm 9/7, một thành viên của Ban Chăm sóc Sức khỏe Trung ương nói ông Thanh đã được ra viện tuy vẫn được theo dõi.

Khách dự chụp hình lưu niệm với Đại sứ Ted Osius (ảnh Bùi Văn Phú).

Tin liên hệ

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam: Tự do cho người Việt là khả thi

Đại sứ Osius nói mặc dù còn đường còn khá dài trước khi đảng CSVN cải thiện nhân quyền, ông vẫn lạc quan Hoa Kỳ có thể để giúp ‘mang lại những thay đổi’ tại VN

• Về chuyến Mỹ du của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
•  Đại sứ Osius sẽ đến Little Saigon nói chuyện với cộng đồng người Việt
•  Quan hệ Việt-Mỹ nhân 20 năm kỷ niệm

Ðường dẫn

• Bạn đọc làm báo

Bùi Văn Phú

19.07.2015

“Đại hội Đảng tại Việt Nam vào đầu năm tới sẽ ủng hộ quan hệ gần gũi hơn với Hoa Kỳ”, Đại sứ Mỹ tại Hà Nội Ted Osius phát biểu trong buổi tiếp xúc với cộng đồng người Mỹ gốc Việt ở San Jose hôm 14/7.

Ông cho biết đến nay đã có năm ủy viên Bộ Chính trị thăm viếng Hoa Kỳ và chuyến đi tuần qua của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, một người luôn nghi ngờ quan hệ với Mỹ, là một chuyến đi lịch sử trong quan hệ hai nước.

Theo lời đại sứ, một thăm dò nội bộ cho thấy có đến 92% người Việt, già cũng như trẻ, từ cả ba miền bắc trung nam muốn có quan hệ thân thiết hơn với Hoa Kỳ. Còn quốc gia nào quan trọng đối với tương lai của Việt Nam thì Hoa Kỳ cũng đứng cao nhất, Nhật Bản được một nửa so với Mỹ, Nga ít hơn nữa và con số dành cho Trung Quốc rất thấp.

Ông nói: “Giới trẻ ở Việt Nam ngày nay muốn đất nước của họ như Mỹ, chứ không muốn giống Trung Quốc.”

Đây là thời điểm để hai nước nắm bắt lấy cơ hội xây dựng mối quan hệ tốt hơn, kể từ khi nối lại bang giao cách đây hai mươi năm và người đại diện Hoa Kỳ tại Hà Nội tỏ ra lạc quan về tương lai quan hệ Mỹ-Việt.

Hơn 100 người đã tham dự buổi thảo luận với Đại sứ Ted Osius tại phòng họp của hội đồng thành phố San Jose. Nghị viên Ash Kalra điều hợp chương trình.

Ông Ted Osius nhận nhiệm sở từ cuối năm 2014 và là vị đại sứ Mỹ thứ sáu tại Việt Nam kể từ khi bang giao hai nước mở ra vào năm 1995.

Là một trong những nhà ngoại giao đầu tiên đến Hà Nội sau khi hai nước thiết lập bang giao, ông Osius có nhiều kinh nghiệm làm việc ở đó. Ông nói được tiếng Việt và am hiểu lịch sử Việt Nam. Đại sứ Mỹ đã dùng tiếng Việt để chào mọi người và giải thích tại sao ông nói giọng bắc. Ông bắt đầu học tiếng Việt với một giáo viên nói giọng nam, sau đó học thêm với các giáo viên nói giọng bắc, nên tiếng Việt của ông bây giờ có giọng bắc. Sau đó ông nói tiếng Anh để bắt đầu bài nói chuyện.

1. Giáo dục và quan hệ hai nước

Đại sứ Ted Osius (ảnh Bùi Văn Phú).

Đại sứ Ted Osius đã nhắc đến chuyến đi Mỹ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tuần qua với kết quả tốt trong nhiều lãnh vực. Việt Nam đã ký hợp đồng mua hàng của Mỹ trị giá 13 tỉ đô-la. Hà Nội cũng đồng ý cho mở Đại học Fulbright tại Việt Nam, một đại học mà lãnh đạo Việt Nam từ cấp cao nhất đã hứa sẽ cho được độc lập và quyền tự do học thuật. Đại học Fulbright – Fulbright Economic University – chú trọng vào lãnh vực giảng dạy kinh tế và dự kiến sẽ mở trường đầu tiên vào năm tới, năm 2017 và 2018 sẽ mở thêm hai địa điểm nữa.

Đại học này có ưu tiên cho những người hoạt động dân chủ hay cho con cái họ, Đại sứ Osius cho biết tiêu chí nhận vào dựa trên thành tích học tập và sẽ không có phân biệt vì bất cứ lí do nào vì đó là chính sách của Hoa Kỳ. Để được nhận vào trường, các em phải là học sinh giỏi.

Nhiều câu hỏi về giáo dục và các chương trình học bổng được nêu lên. Quỹ học bổng VEF (Vietnam Education Fund) đến năm 2018 sẽ hết ngân sách; ông Osius cho biết phiên bản VEF 2.0 đang được bàn thảo và có những người ở Việt Nam sẵn sàng đóng góp 1 đô-la cho mỗi đô-la gây quỹ được. Đại sứ nói trên 300 du sinh cấp tiến sĩ đã đến Mỹ học tập trong các ngành về khoa học và kỹ thuật qua quỹ VEF là một đóng góp tốt cho nền giáo dục của Việt Nam và ông muốn chương trình học bổng này được tiếp tục.

Hiện có 17 nghìn sinh viên từ Việt Nam theo học tại Hoa Kỳ và ông muốn con số này tăng lên nữa vì đại sứ quán Mỹ không có giới hạn trong việc cấp visa cho sinh viên Việt đến Mỹ học tập.

Du sinh có phải đa số là thành phần con cái cán bộ giầu có? Ông Osius cho biết họ từ những gia đình có nhiều tiền nên có thể gửi con qua Mỹ học, một số có quan hệ chính trị nhưng không phải tất cả. Sứ quán thường đưa nhân viên đến các trường trung học năng khiếu nói chuyện với học sinh về những chương trình học bổng tại Hoa Kỳ và khuyến khích các em nộp đơn.

Theo lời Đại sứ Osius, chương trình Peace Corps, bị đình trệ từ năm 2008, chắc chắn sẽ mở ra trong năm nay với thiện nguyện viên Mỹ được đưa về một số tỉnh để dạy tiếng Anh.

Về việc những tổ chức thiện nguyện của người Mỹ gốc Việt muốn trực tiếp giúp các em thiếu nhi có cơ hội đến trường và bị nhà nước làm khó dễ, ông Osius nói những công tác như thế là việc làm rất tốt. Theo ông, nhà nước vẫn chưa hiểu được là người Việt hải ngoại không phải là kẻ thù của chế độ. Ông biết có nhiều hội đoàn thiện nguyện về Việt Nam làm việc, nhưng nếu không muốn gặp rắc rối thì phải tuân thủ luật pháp của Việt Nam, dù có những điều luật mình không thích.

Đại sứ còn nói ông không hiểu vì sao đến nay nhà nước Việt Nam vẫn không cho các giáo hội góp phần vào việc giáo dục bằng cách mở trường học, cơ quan từ thiện.

2. Đầu tư, nhân quyền và TPP

Đại sứ Ted Osius, phải, và Nghị viên Ash Kalra (ảnh Bùi Văn Phú)

Khi nào Hoa Kỳ công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường? Đại sứ Osius cho biết có tất cả 6 điều kiện của lập pháp Mỹ, do Bộ Thương mại phụ trách, khi nào Việt Nam hội đủ thì sẽ được công nhận. Theo ông, đây không phải là điều kiện chính trị mà là những điều luật của luật pháp Mỹ.

Trả lời câu hỏi về những dự án của người Việt hải ngoại sau khi thành công bị nhà nước đưa ra đủ thứ luật lệ để làm khó dễ nên có người mất tất cả. Đại sứ Osius thừa nhận là vấn đề đó không chỉ xảy ra với công ty của người Việt hải ngoại mà cho các công ty của người nước ngoài nói chung. Chỉ những công ty lớn như Intel, Boeing, GE hay Proctor&Gamble mới không bị công an đòi tiền.

Ông hy vọng là sau khi Việt Nam tham gia TPP, sự minh bạch và những điều kiện đầu tư vào Việt Nam sẽ được cải tiến vì những ràng buộc pháp lý kèm theo.

Đại sứ Ted Osius nhấn mạnh đến sự quan trọng khi Việt Nam gia nhập TPP. Trong các thảo luận giữa Tổng Bí thư Trọng và Tổng thống Obama, mà ông cũng có tham dự, Tổng thống Obama đã rất thẳng thắn nói rõ với lãnh đạo Việt Nam là cần có cải tiến nhân quyền, cho công nhân lập công đoàn độc lập, người dân tự do hội họp, phát biểu, có tự do tôn giáo.

Đó là những quan tâm mà người Mỹ gốc Việt đã bày tỏ với ông. Các dân biểu Ed Royce, Loretta Sanchez, Alan Lowenthal, Zoe Lofgren, Mike Honda, Dana Rohrabacher cũng đã yêu cầu Tổng thống Obama đặt vấn đề với lãnh đạo Việt Nam.

“Muốn gia nhập TPP hay bắt giam những blogger, muốn tăng GDP 30% hay bỏ tù người bất đồng chính kiến. Việt Nam sẽ không thể vào TPP trừ khi có tiến bộ trong hồ sơ nhân quyền”, Đại sứ Osius nói.

Đại sứ cho biết từ ngày ông nhận nhiệm sở chỉ có một người hoạt động nhân quyền bị bắt. Con số tù nhân lương tâm tuy giảm nhưng vẫn còn quá cao.

Một bình luận cho rằng Hà Nội sẽ làm đủ cách để vào TPP, rồi họ cũng sẽ hành xử tồi tệ như trước đây sau khi gia nhập WTO, BTA. Hiện nay công an không bắt giam nhưng họ đánh đập dã man những người hoạt động cho nhân quyền. Đại sứ thừa nhận có chuyện này, nhưng nhân quyền tại Việt Nam không thể đi lùi. Ông đã đón tiếp tại tư dinh một người chỉ vì muốn bảo vệ cây xanh Hà Nội và bị đánh. Chuyện đến nhà đại sứ Mỹ có thể nguy hiểm cho họ, và vài người bạn nữa cùng đến, nhưng anh nói không sợ, Đại sứ Osius kể lại.

Còn nếu một người hoạt động cho dân chủ nhân quyền và bị truy bức hay nguy hiểm đến tính mạng và chạy vào sứ quán Mỹ, ông đại sứ có cho tị nạn không? Ông Osius nói sứ quán sẽ liên lạc với Cao ủy Tị nạn Liên Hiệp quốc để giải quyết vấn đề.

Đại sứ Ted Osius nói ông là “Chief Human Rights Officer” và các nhân viên sứ quán đều là “Human Rights Officer” và đi đâu cũng mang trong túi tấm giấy nhỏ về những quyền căn bản để khi cần thảo luận với quan chức nhà nước Việt Nam.

Liệu Hoa Kỳ có kế hoạch giúp đưa đến sinh hoạt dân chủ, đa đảng tại Việt Nam, ông khẳng định: “Hoa Kỳ tôn trọng thể chế chính trị và không có ý định thay đổi chế độ tại Việt Nam.”

“Tôi không thể tiên đoán tương lai của Việt Nam. Tôi không thúc đẩy dân chủ nhưng tôi thúc đẩy cho quyền làm người của dân Việt.”

Ông đại sứ giải thích rằng ông muốn người Việt được hưởng những quyền ghi trong Hiến pháp 2013, những cam kết với quốc tế về quyền con người và giúp Việt Nam trở thành một quốc gia tôn trọng pháp quyền (rule of law).

Phía Hoa Kỳ đã góp ý với nhà nước Việt Nam trong việc sửa đổi một số điều luật dân sự và hình sự cho phù hợp với những công ước quốc tế đã ký. Quốc hội Việt Nam đang soạn thảo một bộ luật về tôn giáo và có tham khảo với Mỹ để có được một bộ luật cởi mở hơn.

Một người nêu lên trường hợp có cô em gái bị cấm xuất cảnh chỉ vì làm việc nấu bếp trong một ngôi chùa không thuộc giáo hội quốc doanh. Đại sứ Osius cho biết tình hình Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là rất khó khăn, ông và một số dân cử đã có dịp gặp Hoà thượng Thích Quảng Độ, hiện vẫn bị quản chế tại chùa.

3. Nghĩa trang Quân đội Biên Hoà và Bức Tường Đá Đen

Khách trong buổi thảo luận tại phòng họp của hội đồng thành phố San Jose (ảnh Bùi Văn Phú)

Nhiều người lên tiếng yêu cầu ông đại sứ quan tâm đến Nghĩa trang Quân đội Biên Hoà và thương phế binh Việt Nam Cộng hoà. Khi được hỏi ông có dự định thăm nghĩa trang không, ông Osius nói chưa, nhưng không có nghĩa ông sẽ không thăm. Hiện ông có chiến lược là thực hiện việc đưa hài cốt của những người chết trong các trại học tập cải tạo về một nơi để gia đình họ có thể thăm viếng vì đó là một truyền thống Việt.

Theo lời đại sứ, nhiều người ở Quận Cam không thích nghe ông nói về hoà giải. Ông thừa nhận đây là việc khó khăn vì hoà giải đòi hỏi nỗ lực từ hai phiá.

Về hoà giải Mỹ-Việt, có người hỏi rằng trước nay đã có lãnh đạo Việt Nam nào đã đến thăm đài tưởng niệm chiến binh Hoa Kỳ hy sinh tại Việt Nam (Vietnam War Memorial) ở Thủ đô Washington chưa. Đại sứ Osius cho biết trong chuyến đi Mỹ vừa qua của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, ông có đề nghị đến thăm đài tưởng niệm này, nhưng ông Trọng chọn thăm Đài Tưởng niệm Thomas Jefferson. Đại sứ Osius xem việc làm đó cũng có ý nghĩa vì Jefferson đã viết bản Tuyên ngôn Độc lập mà sau này Hồ Chí Minh đã dùng nhiều ý tưởng trong đó để viết Tuyên ngôn Độc lập cho Việt Nam.

Hỏi ông đã có thăm, chính thức hay không chính thức, Lăng Hồ Chí Minh? Đại sứ Osius cho biết khoảng hai mươi năm trước ông đã vào thăm, khi mới đến Việt Nam làm việc và Đại sứ Pete Peterson khi còn làm việc ở Hà Nội cũng đã vào thăm.

4. Chuyện lá cờ vàng

Tham dự thảo luận có đại diện tổ chức cộng đồng, hội đoàn từ thiện, nhân quyền, tổ chức đấu tranh dân chủ và báo chí Việt ngữ trong vùng (ảnh Bùi Văn Phú)

Trong buổi tiếp xúc, có sự kiện một phụ nữ khi vào phòng họp đeo trên cổ một dây vải hình cờ Việt Nam Cộng hoà và đã bị nhân viên của Nghị viên Ash Kalra yêu cầu tháo ra. Bà cho đó là vi phạm nhân quyền của bà.

Đại sứ Osius trả lời: “Tôi tuyệt đối tôn trọng biểu tượng và lá cờ này. Bà mang trên người không có vấn đề gì hết. Cũng như những dân biểu mang biểu tượng đó.”

Rồi đại sứ giải thích, vì là một đại diện ngoại giao của Hoa Kỳ được ủy nhiệm làm việc tại Hà Nội, ông không thể “chụp hình mà phía sau hay trước bục diễn thuyết có lá cờ đó. Vì làm thế tôi sẽ không được trở lại Việt Nam làm việc được nữa. Vì vậy tôi đã yêu cầu không có treo cờ đó.”

5. Xung đột Biển Đông

Nếu Trung Quốc xâm lăng, Hoa Kỳ sẽ có giúp Việt Nam? Đại sứ Mỹ nói chỉ một quốc gia không được thông minh mới đi xâm lăng Việt Nam. Ông dẫn chứng lịch sử Việt với Hai Bà Trưng, Trần Hưng Đạo, Lý Thái Tổ đã được đặt tên đường đều là những anh hùng chống lại Trung Quốc, trừ Hồ Chí Minh và Võ Nguyên Giáp.

Theo lời đại sứ, Việt Nam ngày nay đang tìm mua những vũ khí phòng thủ từ Hoa Kỳ cũng như từ nhiều quốc gia khác để tự vệ nếu cần. Người Việt “tough” lắm, đó là nhận xét của Đại sứ Mỹ.

Về vấn đề Biển Đông, quan điểm của Hoa Kỳ là không ủng hộ nước nào và muốn giải quyết vấn đề theo công pháp quốc tế. Trung Quốc muốn giải quyết riêng với từng nước, Hoa Kỳ muốn các nước có tranh chấp với Trung Quốc đứng chung với nhau. Đại sứ Osius nhấn mạnh, từ 239 năm nay Hoa Kỳ đã bảo vệ quyền tự do lưu thông trên biển, trên không cho mình và cho các nước trên thế giới, vì thế Hoa Kỳ sẽ không để cho Trung Quốc ngăn cản lưu thông. Ông nói Hoa Kỳ và Việt Nam đồng quan điểm với nhau về vấn đề này.

Các bài viết được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.

Bùi Văn Phú

Tác giả dạy đại học cộng đồng và hiện sống tại vùng Vịnh San Francisco, California.

Việc Hoa Kỳ đang điều chỉnh quan hệ song phương Mỹ – Việt không hề thay đổi tới việc cường quốc này tiếp tục duy trì những giá trị lâu nay đã đại diện cho họ là ‘dân chủ’ và ‘nhân quyền’, theo một luật sư nhân quyền từ Hà Nội.

Trong khi đó, theo một nhà báo, blogger độc lập từ Đà nẵng, dù đang diễn ra chuyển hướng quan hệ Mỹ – Việt, những đòi hỏi về dân chủ hóa và đảm bào các quyền con người ở Việt Nam sẽ không bao giờ là ‘lạc hậu’.

Trao đổi với BBC Việt ngữ hôm 19/7/2015, Luật sư Lê Quốc Quân nói:

“Nước Mỹ theo đuổi và nước Mỹ chia sẻ những giá trị đó với toàn thế giới, theo quan điểm của tôi.

“Nhưng tùy từng giai đoạn và tùy từng mục đích, thì có thể người ta thực hiện những phương pháp và những biện pháp khác nhau.

“Chứ nói chuyện rằng cắt bỏ những giá trị đó là không có và ngược lại phía Việt Nam cũng vậy.

“Việt Nam cũng có rất nhiều người trong chính phủ Việt Nam đã và đang mong muốn có tốt đẹp hơn về dân chủ và nhân quyền. Bởi đó là những giá trị tốt đẹp.

“Cho nên dù những người dù là cộng sản, hay những người dữ dội hay có nói là hà khắc bao nhiêu, thì họ cũng phải hướng đến những giá trị tốt đẹp, kể cả những người xấu.

“Hay là những người mà đang đấu tranh thì cũng hướng đến những giá trị đó và nước Mỹ chia sẻ giá trị đó ở toàn cầu.

“Cho nên tôi không nghĩ rằng (các giá trị dân chủ, nhân quyền) sẽ bị cắt bỏ hay bị không đưa vào bất cứ chương trình gì nữa cả,” từ Hà Nội, Luật sư Quân nói.

Trước câu hỏi liệu bên cạnh việc đề nghị chính quyền Việt Nam thả hết những người được cho là các ‘tù nhân chính trị, tù nhân lương tâm’ ra, Hoa Kỳ có nên tiếp tục nhắc nhở Việt Nam thúc đẩy tiến trình ‘dân chủ hóa và đảm bảo nhân quyền’ hay không, ông Quân nói:

“Tôi nghĩ là đã có, đang có và sẽ có. Tôi cực kỳ lạc quan vào tất cả mọi chuyện ở Việt Nam.”

‘Mãi mãi là khát khao’

Còn từ Đà Nẵng, khi được hỏi liệu trong tình hình bang giao Mỹ – Việt có những diễn biến mới, liệu việc nhắc tới ‘dân chủ và nhân quyền’ hiện nay ở Việt Nam có bị ‘lạc hậu’ hay là không, nhà báo tự do Trương Duy Nhất nêu quan điểm:

“Không, không lỗi thời. Bởi vì ở một thể chế này thì tự do ngôn luận, tự do báo chí, Việt Nam vẫn chưa cho phép thành lập báo chí tư nhân, thì cái khát vọng đó, tự do ngôn luận, tự do báo chí, vẫn còn là một hạn chế.

“Thì khát khao cởi mở đó mãi mãi là khát khao,” blogger này nói.

Gần đây, sau chuyến thăm Mỹ của Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, ông Nguyễn Phú Trọng, có ý kiến cho rằng tiến trình dân chủ hóa và các phong trào vận động dân chủ nhân quyền ở Việt Nam sẽ bị tác động do áp lực quốc tế, trong đó có Hoa Kỳ sẽ bị giảm đi vì các ‘nhân nhượng chính trị’.

Về điểm này, nhà báo Trương Duy Nhất nêu quan điểm: “Thực tế cái áp lực phía các nước ngoài, thậm chí là các nước lớn đối trọng, ví dụ như Mỹ và các quốc gia khác, theo tôi chỉ là một khía cạnh thôi.

“Chứ không phải tất cả, nó còn cái nội lực, còn những phong trào, những sự từ nội tại trong nước. Ví dụ như tôi và những lực lượng tự nội tại trong nước, cái đó mới quan trọng.

“Tất nhiên chúng tôi không xem nhẹ những sự tác động từ bên ngoài, nhưng tác động từ chính bên trong, từ nội tại của đất nước mới quan trọng hơn,” ông Trương Duy Nhất nói.

Nhà báo tự do, blogger Trương Duy Nhất, chủ trang blog ‘Một góc nhìn khác’, vừa ra tù ngày 26/5/2015, sau khi thi hành xong bản án 2 năm tù giam theo Điều 258 Bộ Luật Hình của Việt Nam.

Còn luật sư bất đồng chính kiến và nhà hoạt động dân chủ, nhân quyền Lê Quốc Quân được trả tự do ngày 27/6/2015, sau khi mãn hạn tù 30 tháng, do bị cáo buộc mắc “tội trốn thuế”.

Cả hai ông đều bác bỏ các bản án và cho rằng các ông vô tội.

Một chuyên gia lâu năm về chính trị Việt Nam nhận định có tám lý do để gọi chuyến thăm Mỹ của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng là mang tính lịch sử.

Viết trên trang The Diplomat, giáo sư người Úc Carl Thayer nói việc Tổng thống Obama tiếp ông Trọng trong Phòng Bầu dục tại Nhà Trắng chứng tỏ Mỹ trên thực tế công nhận vai trò của Đảng Cộng sản trong nhà nước một đảng ở Việt Nam, và tầm quan trọng của chức vụ tổng bí thư trong hệ thống chính trị Việt Nam.

Nếu Tổng thống Obama thăm Hà Nội trước khi mãn nhiệm, điều này sẽ càng chứng tỏ Mỹ tôn trọng hệ thống chính trị Việt Nam. Chuyến thăm Mỹ của ông Trọng cũng đặt tiền lệ cho những chuyến thăm sau này của người nắm chức lãnh đạo Đảng Cộng sản.

Lý do thứ hai, tuyên bố chung hai phía nói “cả hai nước khẳng định tiếp tục theo đuổi một mối quan hệ sâu sắc, lâu bền và thực chất trên cơ sở tôn trọng Hiến chương Liên hiệp quốc, luật pháp quốc tế, và hệ thống chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau”. Theo ông Carl Thayer, các nhân vật “bảo thủ về ý thức hệ” tại Việt Nam lâu nay vẫn nghi ngờ Mỹ định lật đổ chế độ tại Việt Nam. Nhưng sau khi ông Trọng được Obama đón tiếp, và Mỹ khẳng định tôn trọng hệ thống chính trị Việt Nam, điều này “chứng tỏ cái nhìn thế giới lạc hậu của các nhân vật bảo thủ ý thức hệ của Việt Nam”.

Thứ ba, hai nhà lãnh đạo cam kết thúc đẩy thỏa thuận quan hệ đối tác toàn diện năm 2013 bằng việc tăng cường các chuyến thăm cao cấp, tạo cơ chế thi hành hợp tác trong chín lĩnh vực đã đề ra năm 2013. Hôm 7/7, Việt Nam và Mỹ đã ký 4 thỏa thuận, bao gồm việc Hiệp định tránh đánh thuế hai lần, hỗ trợ nhiệm vụ gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc, hợp tác giải quyết các mối đe dọa đại dịch và hỗ trợ kỹ thuật cho vấn đề an toàn hàng không.

PetroVietnam và Murphy Oil cũng đã ký thỏa thuận hợp tác chung, Đại học Harvard được nhận quyền thiết lập trường Fulbright ở Việt Nam và Việt Nam nhận chiếc máy bay Boeing 787 Dreamliner đầu tiên.

Thứ tư, hai bên cam kết hợp tác với các quốc gia khác để hoàn tất đàm phán Hiệp định đối tác Kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) và thực thi cải tổ cần thiết để đạt được thỏa thuận.

Thứ năm, hai bên cam kết cùng hợp tác để đóng góp vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực châu Á-Thái Bình Dương ở cả song phương và đa phương, thông qua các tổ chức khu vực như APEC, ASEAN, hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN cộng và hội nghị Thượng đỉnh Đông Á.

Thứ sáu, hai bên đã đặt ra cơ sở để giải quyết vấn đề căng thẳng trên Biển Đông. Tuyên bố chung giữa hai nước nhắc lại lập trường hai bên, rằng tranh chấp hàng hải cần phải được giải quyết trên cơ sở luật pháp quốc tế và hòa bình.

Tuy vậy, lãnh đạo hai nước cũng nói: “Cả hai nước đều quan ngại về những diễn biến mới đây ở Biển Đông đã làm gia tăng căng thẳng, xói mòn lòng tin, và đe doạ phá hoại hoà bình, an ninh và ổn định. Hai bên công nhận sự cấp bách của việc duy trì các quyền tự do hàng hải và hàng không bên trên vùng biển được quốc tế công nhận; thương mại hợp pháp không bị cản trở, an ninh và an toàn hàng hải; kiềm chế các hành động làm tăng căng thẳng; bảo đảm rằng mọi hành động và hoạt động được tiến hành tuân thủ luật pháp quốc tế; và bác bỏ sự cưỡng ép, đe doạ, và sử dụng hay đe doạ sử dụng vũ lực.”

Theo giáo sư Carl Thayer, điều này chứng tỏ “sự trùng hợp lợi ích chiến lược đáng kể liên quan Biển Đông”.

Thứ bảy, ông Obama và ông Trọng đồng ý tăng cường mối quan hệ hợp tác về an ninh và quốc tế trên phương diện an ninh hàng hải, nhận thức về an ninh hàng hải, thương mại quốc phòng và trao đổi công nghệ quốc phòng.

Việt Nam chưa nói rõ quan tâm đến vũ khí và công nghệ nào của Mỹ một khi lệnh cấm bán vũ khí của Mỹ chưa được dỡ bỏ hoàn toàn. Tuy vậy, Mỹ khẳng định sẽ chỉ tập trung nâng cao an ninh hàng hải cho Việt Nam và năng lực của lực lượng Cảnh sát biển.

Thứ tám, hai nhà lãnh đạo cũng công nhận những khó khăn và thách thức trong mối quan hệ song phương, gồm nhân quyền và công nhận là nền kinh tế thị trường, và cam kết đối thoại tích cực, thẳng thắn trên cơ sở xây dựng để giảm bớt sự khác biệt và xây dựng lòng tin.

Một nhà báo nước ngoài nhận định rằng chuyến đi của Tổng Bí thư ĐCSVN chưa có tính cột mốc lớn như một số người nhận định.

Trong bài “ Những giới hạn trong quan hệ Mỹ Việt từ chuyến đi của Lãnh đạo Đảng Cộng sản”, nhà báo Shawn W. Crispin mở đầu nói về những hàng tít trên truyền thông nói chung cho rằng đây là chuyến đi cột mốc lịch sử làm sâu sắc hơn mối quan hệ giữa hai nước cựu thù.

Tuy nhiên “ngoài những cử chỉ ngoại giao, ông Trọng trở về Hà Nội mang theo nhượng bộ quân sự chưa đáng kể tại một thời điểm Việt Nam đang có nhu cầu chiến lược.”

Theo tác giả, hai bên chưa đạt được tiến bộ trong việc dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vận vũ khí sát thương mà Washington vẫn áp đặt do thực trạng nhân quyền tồi tệ của Hà Nội.

Giới phân tích trước đó dự kiến việc gỡ bỏ lệnh cấm vận là tiêu điểm trong nghị trình họp và có thể thậm chí được tuyên bố trong chuyến thăm Mỹ của ông Trọng.

Tuy nhiên các thỏa thuận từ cuộc họp thúc đẩy hơn nữa cho “quan hệ đối tác toàn diện” hiện vẫn mang tính biểu tượng vốn được hai bên ký từ năm 2013.

Về mặt quân sự, hai bên đã thống nhất một bản ghi nhớ mở đường cho việc hợp tác để Việt Nam

tham gia vào hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp quốc trong tương lai.

Tác giả cho biết báo New York Times đưa tin về thỏa thuận chưa thật rõ ràng về “khả năng cùng sản xuất” các thiết bị và công nghệ quốc phòng mà hai bên không công bố chi tiết, cũng như tăng cường các hoạt động hải quân chung nhiều hơn nữa.

Thông cáo của Nhà Trắng cho biết hai bên đang lo ngại về diễn biến gần đây ở Biển Đông, nhưng thừa nhận cần “kiềm chế những hành động đó sẽ làm căng thẳng” và bác bỏ các hành động “lấn lướt, đe dọa, và sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực.”

“Các thỏa thuận quốc phòng công bố trong chuyến thăm của ông Trọng sẽ không tăng cường đáng kể việc phô trương sức mạnh hoặc năng lực răn đe của Việt Nam trong bối cảnh ngày càng có nhiều tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc,” tác giả nhận định.

“Người ta tin rằng Hà Nội rất muốn có phi cơ do thám P-3 Orion do Mỹ chế tạo, máy bay không người lái và tàu tuần tra cao tốc có gắn súng để đối phó với Trung Quốc – mà những hạng mục này vẫn còn còn bị cấm mua theo lệnh cấm bán vũ khí hiện nay của Hoa Kỳ.”

Một bài báo gần đây của Reuters trích dẫn “nguồn tin trong ngành” nói Việt Nam đang thảo luận với chi nhánh quốc phòng của công ty Saab của Thụy Điện, hãng Airbus, và Boeing của Mỹ để mua máy

bay phản lực, máy bay tuần tra và bay không người lái không gắn vũ khí.

Việc duy trì lệnh cấm bán vũ khí cho Hà Nội một phần là do thực trạng nhân quyền của Hà Nội với ít nhất 150 tù nhân chính trị, theo Human Rights Watch mà nhiều người trong số này là những nhà hoạt động bị kết án về tội chống nhà nước khi biểu tình chống lại sự bành trướng của Trung Quốc.

Ông Obama nói với các phóng viên, ông đã thảo luận “thẳng thắn” với ông Trọng về các chủ đề nhân quyền, nhưng không có dấu hiệu đột phá.

Cuộc gặp giữa ông Trọng và ông Obama cũng không xúc tiến thêm được lời kêu gọi của Mỹ cho tiếp cận ưu đãi cảng biển nước sâu của Việt Nam tại Vịnh Cam Ranh.

Theo tác giả, với lệnh cấm bán vũ khí của Hoa Kỳ vẫn y nguyên, Việt Nam sẽ tiếp tục dựa vào đồng minh tử kỷ nguyên Chiến tranh Lạnh là Nga trên phương diện phòng thủ, với sáu tàu ngầm lớp Kilo do Nga chế tạo, được cho là đội tàu ngầm tiên tiến nhất ở Đông Nam Á.

“Trong khi Việt Nam có thể mong muốn nâng cấp từ vũ khí Nga lên vũ khí Mỹ, chuyến thăm mang tính biểu tượng của ông Trọng cho thấy vẫn còn chướng ngại vật khó vượt trong một mối quan hệ chiến lược thực sự đầy đủ và toàn diện,” tác giả kết luận.

Shawn W. Crispin là nhà báo viết cho mục bình luận về Đông Nam Á của tạp chí The Diplomat, từng là Đại diện cho tạp chí The Far Eastern Economic Review và Wall Street Journal (Châu Á) tại Bangkok, Thái Lan.

 

Chính sách đối xử kỳ thị rõ rệt nhất, trái ngược với hòa giải thật sự, là trường hợp Nghĩa trang Quân đội Biên Hòa (NTBH), nơi chôn cất trên 16,000 tử sĩ Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) đã bỏ mình trong cuộc nội chiến vì mâu thuẫn ý thức hệ.

Ngay sau khi đất nước thống nhất, nghĩa trang này được Bộ Quốc phòng giao cho Quân khu 7 quản lý. Bức tượng “Thương Tiếc” cao 5m khắc họa một quân nhân ngồi tưởng niệm tử sĩ đặt trên bệ ở ngoài cổng nghỉa trang bị hạ xuống và đem đi mất tích. Nghĩa trang bị thâu hẹp diện tích và rào kín thành cấm địa, dân chúng không được vào thăm viếng. Một số bia mộ bị quân đội nhân dân dùng làm bia tập bắn. Sau nhiều năm, hàng ngàn ngôi mộ bị sụp lở, đất đai bỏ hoang cho cây cỏ và dây leo mọc bừa bãi, cảnh tượng trông rất thê lương.

Năm 2003, nhân dịp phái đoàn ngoại giao do Thứ trưởng Nguyễn Đình Bin cầm đầu sang Mỹ công tác, một buổi tiếp xúc giữa phái đoàn với một số trí thức người Mỹ gốc Việt thuộc cả hai thế hệ đã diễn ra tại trường Cao học Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Johns Hopkins, Washington DC, để trao đổi về những vấn đề cùng quan tâm.

Buổi họp do khoa học gia NASA Trương Hồng Sơn làm điều hợp viên. Khi những trở ngại cho vấn đề hòa giải được đề cập thì Phạm Đức Trung Kiên, một trí thức trẻ khi đó là Giám đốc Quỹ Giáo dục Việt Nam (Vietnam Education Foundation) do Quốc Hội Mỹ thành lập, nêu ý kiến là chuyện hòa giải giữa những người sống vẫn còn quá nhạy cảm, vậy hãy nên bắt đầu bằng hòa giải với những người đã khuất. Anh Kiên nảy ra ý kiến này vì chợt nghĩ đến kinh nghiệm bản thân trong chuyến đi Việt Nam công tác mới về. Anh cùng một người bà con ở Saigon thuê xe đi thăm mộ một người thân ở Nghĩa trang Biên Hòa.

Tới nơi, thấy nghĩa trang bị rào kín nhưng có một chỗ hổng đủ rộng cho hai người chui vào. Trong lúc đang tìm kiếm vị trí ngôi mộ thì bỗng nghe tiếng quát tháo của lính canh. Hai người hoảng hốt chui ra và lên xe chạy mất. Cuộc thảo luận sau đó dẫn đến đề nghị cụ thể của đa số là chính phủ đứng ra trùng tu hay cho phép tư nhân trùng tu Nghĩa trang Biên Hòa, hay tối thiểu cũng mở Nghĩa trang cho thân nhân tử sĩ được vào thăm, sửa sang hay xây cất lại mộ phần. Thứ trưởng Nguyễn Đình Bin cho biết đây là khu quân sự đang được đặt dưới quyền cai quản của Quân khu 7. Ông ghi nhận đề nghị của anh Kiên và hứa sẽ đạo đạt nguyện vọng của hội nghị tới các cơ quan có thẩm quyền.

Trên đường về nước sau buổi họp này, ông Nguyễn Đình Bin đã ghé California gặp cựu Phó Tổng thống VNCH Nguyễn Cao Kỳ, và ông Kỳ cũng nêu lên vấn đề NTBH với ông Bin. Như đã thấy, thiện chí hòa giải của ông Kỳ qua việc xây cất lại tượng đài và làm lễ cầu siêu chung cho tử sĩ cả hai bên đã không được chính phủ Việt Nam chấp thuận.

Đề nghị thực tế và khiêm tốn hơn của nhóm trí thức ở Washington DC cũng phải đợi đến năm 2007, sau khi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ký quyết định 1568/QĐ-TTg ngày 27.11.2006 “dân sự hóa” NTBH, mới được chính quyền địa phương giải quyết một cách hạn chế và tùy tiện. Sau khi Quân khu 7 trao quyền quản lý NTBH cho Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Dương, nghĩa trang này được đổi tên thành “Nghĩa trang Nhân dân Bình An”.

Đến đây, cần phải nhắc đến sự giúp đỡ thầm lặng nhưng rất quan trọng của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Trong dịp găp ông Kiệt lần đầu tiên vào tháng Ba 2007 để thảo luận khả năng thành lập một “think tank” độc lập ở Việt Nam với sự hợp tác của một số trí thức ở trong và ngoài nước, tôi đã nhắc đến đề nghị “hòa giải với người chết” do Phạm Đức Trung Kiên nêu lên với phái đoàn Nguyễn Đình Bin từ gần bốn năm trước. Tôi nhấn mạnh rằng đề nghị này có được thi hành thì trí thức, chuyên gia người Việt ở nước ngoài mới sẵn sàng đóng góp tài năng vào các dự án phát triển đất nước.

Ông Kiệt hoàn toàn tán thành ý kiến của tôi. Ông cũng cho tôi hay là có một nhóm cựu quân nhân VNCH vừa tìm đến ông xin giúp họ được phép tìm mộ những tù cải tạo đã chết trong các trại giam để bốc mộ và trao trả hài cốt cho thân nhân đưa về cải táng ở quê quán hay đưa vào yên nghỉ trong Nghĩa trang Biên Hòa. Ông đã nhận lời giới thiệu nhóm này với những địa phương có trại tù cải tạo để có thể thực hiện công tác thuần túy nhân đạo này.

Về vấn đề trùng tu Nghĩa trang Biên Hòa, ông Kiệt sẽ quan hệ với chính quyền tỉnh Bình Dương để lấy them thông tin và tìm cách giải quyết trong tinh thần hòa giải. Khi thấy tôi lo ngại về mục đích dân sự hóa Nghĩa trang Biên Hòa, theo quyết định của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng là “để phát triển kinh tế, xã hội tỉnh Bình Dương” thì ông Kiệt quả quyết với tôi là phần đất của nghĩa trang sẽ được giữ nguyên vẹn. Tuy nhiên, ông đồng ý khi tôi phát biểu là nếu Nghĩa trang Biên Hòa không được sửa sang và duy trì như một di tích lịch sử ở miền Nam thì dự án “think tank” khó có thể được trí thức ở nước ngoài tham gia như mong đợi.

Ông sẽ thu xếp cho tôi đi gặp lãnh đạo tỉnh Bình Dương để có thông tin đầy đủ và xác định những trở ngại cần phải vượt qua. Với những kết quả đã đạt được khi ông còn sống, tôi có thể khẳng định rằng nhờ có sự can thiệp âm thầm nhưng mạnh mẽ ban đầu của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt mà NTBH, ít nhất là diện tích có mộ phần các tử sĩ, đã không bị sử dụng vào mục đích “phát triển kinh tế, xã hội.” Thật đáng tiếc là ông đã vĩnh viễn ra đi trước khi hai chương trình tìm mộ tù cải tạo và trùng tu Nghĩa trang Biên Hòa đạt được mục tiêu mong muốn.

Tìm mộ tù cải tạo hay ‘Tử sĩ trở về’

Sau cuộc họp tại Đại học Johns Hopkins năm 2003, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Đình Bin có thể đã chuyển đề nghị “hòa giải với người chết” của nhóm trí thức Mỹ gốc Việt đến các cơ quan có thẩm quyền, nhưng không có kết quả, chắc hẳn đã gặp phải những phản ứng tiêu cực, nhất là từ hai Bộ Công an và Quốc phòng.

Như vậy, cho đến khi có sự can thiệp của cựu Thủ tướng Võ Văn Kiệt năm 2007, NTBH đã bị bỏ hoang 32 năm cho thiên nhiên tàn phá và đã có những hành động xúc phạm đến người chết như dùng một số bia mộ làm đích tập bắn, xây cất chuồng bò trong nghĩa trang, thậm chí có một cầu tiêu đã được xây ngay bên trong Nghĩa Dũng Đài.

Trên đây có nói đến một nhóm cựu tù cải tạo tìm đến cựu Thủ tướng Võ Văn Kiệt vào đầu năm 2007 xin giúp đỡ cho dự án tìm mộ và cải táng hài cốt những người đã chết trong các trại cải tạo. Đây là nhóm Tổng Hội H.O. ở Houston, Texas, mà chủ tịch là cựu Thiếu tá Nguyễn Đạc Thành, cựu tù cải tạo hơn 9 năm trong nhiều trại từ Nam ra Bắc, được thả năm 1984 và sang Mỹ định cư theo diện H.O. năm 1990. Khi ở trong tù phải chứng kiến những cái chết đau thương của bạn đồng tù và biết rằng thân xác của họ bị chôn cất qua loa ở trong rừng, thiếu tá Thành đã có lời nguyện với linh hồn người quá cố là nếu sống sót đến ngày được thả về, ông sẽ làm mọi cách tìm mộ và giúp thân nhân bốc mộ đưa hài cốt về cải táng ở nghĩa địa gia đình hay quân đội.

Phải hơn 20 năm sau Thiếu tá Thành mới có cơ hội thực hiện lời nguyện này. Qua sự vận động của Luật sư Robin Mitchell với các cơ quan thuộc Bộ Ngoại giao Việt Nam, đầu năm 2007 ông Thành và một thành viên ban chấp hành Tổng Hội H.O. đã về nước gặp ông Trần Quang Hoan, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về người Việt Nam ở Nước ngoài, sau đó đến gặp cựu Thủ tướng Võ Văn Kiệt và được ông Kiệt nhận can thiệp với Bộ Ngoại giao giúp thực hiện dự án tìm mộ tù cải tạo. Do sự giới thiệu của ông Kiệt, khi trở về Mỹ, Thiếu tá Thành liên lạc với tôi và mời tôi làm cố vấn cho dự án được ông đặt tên là “Tử sĩ Trở về” (The Returning Casualty).

Từ đó, tôi có dịp góp ý với ông Thành về kế hoạch vận động cả trong và ngoài nước, vì ngoài sự chấp thuận và hợp tác của chính phủ Việt Nam, dự án cũng cần có sự hỗ trợ của chính phủ Mỹ, quốc hội và cộng đồng người Việt hải ngoại. Vào lúc đó, Tổng Hội H.O. cũng có thêm sự giúp đỡ của Luật sư Wesley Coddou về các giấy tờ pháp lý và đối ngoại.

Qua nhiều lần tiếp xúc với các đại diện Sứ quán và lãnh sự Việt Nam ở Hoa Kỳ để giải đáp các nghi vấn về hoạt động của Tổng Hội H.O., đầu tháng Mười 2007, ông Nguyễn Đạc Thành về Việt Nam gặp Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Phú Bình. Sau khi tìm hiểu thêm, ông Bình cho phép VAF thực hiện chương trình “Tử sĩ Trở về”. Khi ấy tất cả các trại đều đã đóng cửa vì tù cải tạo đã được thả hết. Những địa điểm đầu tiên ông Thành đi thăm là Đồi Cây Khế ở Yên Bái, sau đó là Mường Côi, Bản Bò, Khe Nước và Bản Nà, tất cà đều ở tỉnh Sơn La, tìm được tổng cộng 87 ngôi mộ. Riêng Đồi Cây Khế đã có 57 mộ.

Những cuộc tìm mộ sau đó đều tiến hành rất chậm vì có nhiều đia phương không chịu hợp tác dù đã có lời yêu cầu của Bộ Ngoại Giao hay thư giới thiệu của Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ. Để tránh sự nhạy cảm của các viên chức chính phủ, Tổng Hội H.O. được đổi tên là Vietnamese American Foundation (VAF) đăng ký chính thức tại tiểu bang Texas dưới qui chế của một tổ chức phi chính phủ, phi lợi nhuận, nhưng kết quả đối xử của Việt Nam vẫn không khá hơn.

Mặc dù VAF được dân chúng địa phương thông cảm và giúp đỡ, việc tìm kiếm mộ rất khó khăn vì hầu hết tù cải tạo khi chết đều được chôn ở trong rừng, được các bạn tù đánh dấu vội vã bằng cách ghi tên người chết trên những mảnh ván hay hòn đá thay cho bia mộ. Những nấm mồ nông cạn bằng đất nay đã tan vào lòng cây cỏ và những bia mộ tạm thời cũng không còn nữa. Chỉ khi nào chính quyền địa phương, thực tế là công an, cung cấp bản đồ chôn cất thì mới biết đích xác vị trí các ngôi mộ. Một số dân lớn tuổi ở địa phương có thiện chí giúp đỡ VAF nhưng trí nhớ không rõ rệt, vì thế số ngôi mộ tìm được ở những nơi không được chính quyền chỉ dẫn chắc chắn còn thiếu sót.

Điển hình nhất là vụ chính quyền tỉnh Phú Yên, vào tháng 10, 2012 hủy bỏ vào giờ chót quyết định cho phép VAF bốc mộ tù cải tạo khi phái đoàn VAF đã về tới Saigon với một đoàn y sĩ tình nguyện để chữa bệnh phát thuốc sức khỏe cho dân nghèo ở Phú Yên, chi phí rất tốn kém. Sau sự cố này, VAF phải tạm ngưng chương trình “Tử sĩ Trở về”.

Tính đến tháng 10, 2012, đúng 5 năm sau ngày khởi sự tìm mộ ở Yên Bái và Sơn La, VAF đã tìm được 500 mộ tù cải tạo trong đó có 225 bộ hài cốt được trao cho thân nhân đem về quê cải táng. Một số hài cốt không có người nhận được gửi ở chùa hay nhà thờ chờ ngày được phép đưa vào NTBH. Số mộ còn lại chưa tìm được thân nhân, VAF xin bốc mộ đưa hài cốt vào chôn ở NTBH nhưng chính quyền không chấp thuận.

Con số 500 mộ đã tìm được chắc chắn là quá ít so với tổng số tù cải tạo bị chết trong các trại. Chính phủ Việt Nam còn giữ kín các con số liên quan đến các trại tù cải tạo, nhưng ngày 29 tháng Tư, 2001, báo Orange Countty Register công bố kết quả nghiên cứu tài liệu về các trại tù cải tạo và phỏng vấn các nhân chứng, cho thấy có khoảng 1 triệu người bị bắt giam không được xét xử, 165 nghìn người chết trong thời gian bị giam giữ, và ít nhất có 150 trại tù cải tạo được dựng lên sau khi Sài gòn thất thủ.

Một sự kiện quan trọng cần được nhắc đến là VAF, nhờ quan hệ của luật sư Wesley Coddou, đã được Trung tâm Nhận Dạng, Đại học Bắc Texas (Center for Human Identification, Department of Forensic and Investigative Genetics, University of North Texas Health Science Center) nhận thử nghiệm miễn phí DNA từ các mẫu hài cốt tù cải tạo và thân nhân của họ. Việc thử nghiệm DNA đem lại niềm an ủi vô cùng lớn lao cho những gia đình tù cải tạo đã chết trong tù mà mộ đã mất bia và không có di vật gì bên cạnh hài cốt khiến thân nhân có thể xác nhận là của người quá cố.

Chuyên gia khảo cổ Julie Martin, người tham gia đoàn VAF về Việt Nam lấy mẫu hài cốt tù cải tạo tại Làng Đá, Yên Bái, tháng Bảy 2010, đã viết bài tường trình về chuyến đi trong một cuốn sách viết với nhiều tác giả về kinh nghiệm khảo cổ pháp y vừa được xuất bàn (Forensic Archeology: A Global

Experience, John Wiley and Sons, Ltd., 2015).

Tác giả ghi nhận, ngoài việc giúp thân nhân nhận được hài cốt người chết do thử nghiệm DNA, VAF còn có mục đich “đưa hài cốt tù cải tạo không thân nhân hay không thể nhận dạng vào cải táng trong Nghĩa trang Biên Hòa, và trùng tu nghĩa trang này thành một nơi tưởng niệm lâu dài dành cho những người đã bỏ mình trong một cuộc chiến chia rẽ đất nước và dân tộc của họ.” Đặc biệt trong chuyến đi này, đại diện gia đình tử sĩ đã quay được một cuốn video về cuộc đào mộ lấy hài cốt tù cải tạo với những hình ảnh rất “sốc” khiến người xem không cầm được xúc động.

Cuốn video này chắc chắn không làm hài lòng các viên chức chính quyền và có lẽ vì thế mà công tác bốc mộ của VAF ở đồi Cù Lao, Phú Yên, đã bị ngăn chặn khiến cho VAF phải tạm ngưng chương trình tìm mộ tù cải tạo từ năm 2012.

Trùng tu Nghĩa trang Biên Hòa

Chính phủ CHXHCNVN đã chứng tỏ thiện chí hòa giải với chính phủ và nhân dân Hoa Kỳ trong chương trình tìm kiếm người Mỹ mất tich (POW/MIA) nhưng lại không muốn hòa giải với chính đồng bào của mình còn ở lại miền Nam hoặc đã ra đi tị nạn ở nước ngoài.

Tám năm sau khi Việt Nam và Hoa Kỳ thiết lập quan hệ bình thường, đề nghị “hòa giải với người chết” được trí thức Mỹ gốc Việt nêu lên trong cuộc gặp gỡ phái đoàn Nguyễn Đình Bin ở Đại học Johns Hopkins năm 2003 vẫn không được chính phủ Việt Nam đáp ứng. Phải mất thêm bốn năm nữa, nhờ sự giúp đỡ của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, tổ chức VAF mới được phép thực hiện chương trình tìm mộ tù cải tạo.

Đáng chú ý nhất là sau khi ông Thành và LS Coddou lên Washington, DC được thêm sự ủng hộ của Giám đốc Vụ Châu Á-Thái Bình Dương tại Bộ Ngoại giao Matthew Palmer và Thượng Nghị sĩ Jim Webb năm 2009 thì VAF thực hiện thành công vụ bốc mộ ở Làng Đá năm 2010 với sự hợp tác của cơ quan thử nghiệm DNA tại Houston. Kết quả thử nghiệm DNA đã giúp một số gia đình tù cải tạo nhận đúng hài cốt của người thân lấy từ những ngôi mộ vô danh ở trong rừng.

Nhưng có thể sự tham gia bất ngờ của chuyên gia DNA và kết quả thử nghiệm đã khiến cho VAF lại gặp trở ngại trong nỗ lực tìm và bốc mộ tù cải tạo. Như đã thấy trong trường hợp tỉnh Phú Yên, chính quyền địa phương không cho phép chuyên gia DNA lấy mẫu hài cốt mà chỉ cho VAF bốc những ngôi mộ còn bia, nhưng ngay cả việc cho phép hạn chế này cũng bị hủy bỏ vào giờ chót. VAF phải quyết định (tạm) ngưng chương trình này vì nếu không có thử nghiệm DNA thì những nấm mộ không có bia sẽ vĩnh viễn bị vô danh, vô thừa nhận.

Tại sao chính quyền không cho thử nghiệm DNA? Phải chăng vì kết quả thử nghiệm khoa học này không chỉ giúp nhận dạng người chết mà còn có thể biết được nguyên nhân của cái chết?

Cũng như đối với chương trình tìm và bốc mộ tù cải tạo, chính phủ Việt Nam chưa khi nào chính thức cho phép VAF trùng tu NTBH. Mọi công tác bốc mộ hay xây mộ chỉ được chấp thuận bằng miệng, trừ một lần VAF nhận được văn thư địa phương cho phép nhưng lại thu hồi ngay. Đó là trường hợp ngôi mộ tập thể gồm hơn 200 thi hài binh sĩ VNCH còn để trong nhà quàn của nghĩa trang ngày 30.4.1975 nhưng bị quân đội nhân dân đào hố chôn chung ở ngoài vòng nghĩa trang.

Tháng Ba năm 2011, VAF xin bốc ngôi mộ tập thể này để đưa hài cốt vào bên trong nghĩa trang. Một tháng sau, nhờ sự can thiệp của Bộ Ngoại giao ở Hà Nội, Sở Ngoại vụ tỉnh Bình Dương mời ông Nguyễn Đạc Thành về nhận văn thư chấp thuận và thảo luận chi tiết chương trình tổ chức bốc mộ của VAF. Ông Thành được Sở Ngoại vụ trao tận tay văn thư này, nhưng khi về đến Mỹ thì ông nhận được quyết định thu hồi giấy phép.

Những quyết định bất nhất trên đây cho thấy thế lực địa phương còn mạnh và ý định thật sự của họ chỉ có thể được hiểu là họ muốn giải tỏa NTBH, vừa xóa sạch di tích của VNCH, vừa trở nên giàu có hơn vì có thêm đất cho ngoại quốc đầu tư (chủ yếu là Trung Quốc). Thâm ý đó được thấy rõ trong việc đổi tên Nghĩa trang Quân đội Biên Hòa thành Nghĩa trang Nhân dân Bình An.

Thâm ý đó cũng được thấy trong việc chính quyền thúc giục thân nhân tử sĩ đưa hài cốt trong NTBH về cải táng ở quê nhà; như vậy nghĩa trang quân đội miền Nam sẽ biến thành một nghĩa trang thuần túy dân sự để có thể giải tỏa dễ dàng. Vì VAF được sự ủng hộ của ông Võ Văn Kiệt và Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội, chính quyền phải trì hoãn kế hoạch giải tỏa NTBH. Sau cái chết của ông Kiệt năm 2008, chương trình trùng tu NTBH của VAF bị ngưng trệ cho tới năm 2012 mới được khởi động lại.

Trong chính quyền có một xu hướng cởi mở theo chủ trương hòa giải của cựu Thủ tướng Võ Văn Kiệt, phần lớn từ Bộ Ngoại giao, nhưng họ còn phải dè dặt không chỉ vì sự chống đối của phe bảo thủ mà còn vì một số vấn đề chưa được giải quyết, chẳng hạn miền Bắc và Mặt trận Giải phóng Miền Nam còn có khoảng 300,000 binh sĩ và cán bộ đã bỏ mình trong cuộc chiến chưa tìm được xác.

Giả thử sau khi thống nhất, “bên thắng cuộc” (mượn từ của Huy Đức) thực hiện hòa giài hòa hợp dân tộc, không đầy đọa trên dưới một triệu người miền Nam trong các trại tù khổ sai được gọi là “cải tạo” thì đôi bên thắng và thua đã có thể ngồi lại với nhau cùng giải quyết những vấn đề quá khứ của mỗi bên.

Cộng đồng người Việt ở nước ngoài có khả năng đóng góp tài chính và kỹ thuật, đồng thời có lợi thế vận động các chính phủ và tổ chức tư nhân quốc tế hỗ trợ cho chương trình MIA của Việt Nam bên cạnh những chương trình phát triển kinh tế xã hội…

Các lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã không ngớt kêu gọi hòa giải hòa hợp dân tộc (về sau chỉ nói đến “hòa hợp”) và dành nhiều sự dễ dãi cho người Việt hải ngoại trở về thăm quê hương, làm việc từ thiện, nghiên cứu, giảng dạy, hay đầu tư, kinh doanh.

Tuy nhiên, những biện pháp này chỉ thể hiện chính sách hòa giải một chiều có lợi ích cho chế độ, không phải là hòa giải hai chiều dẫn đến đối xử bình đẳng và hợp tác có lợi ích cho đất nước.

Trong chuyến thăm Hoa Kỳ vừa qua, Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng đã thay mặt Đảng và Chính phủ Việt Nam nói lên những lời chính đáng trước chính phủ và nhân dân hai nước.

Chính phủ Hoa Kỳ và mọi người Việt Nam, trong và ngoài nước, đều trông đợi những hành động cụ thể của chính phủ Việt Nam, tốt nhất là bắt đầu bằng sự chấp thuận dứt khoát và toàn bộ chương trình “hòa giải với người chết” như đề nghị của VAF.

Tôi tin rằng lần này các chính quyền địa phương, đặc biệt là tỉnh Bình Dương, sẽ tuân theo chỉ thị của trung ương để hợp tác và giúp đỡ VAF hoàn tất chương trình tìm mộ tù cải tạo và trùng tu Nghĩa trang Biên Hòa.

BBC sẽ tiếp tục đăng phần hai ý kiến của Giáo sư Lê Xuân Khoa, nguyên Chủ tịch Trung tâm Tác vụ Đông Nam Á (Southeast Asia Resource Action Center, SEARAC), nguyên Giáo sư Thỉnh giảng trường Cao học Nghiên cứu Quốc tế, Đại học Johns Hopkins, Washington, D.C., hiện cư ngụ tại Irvine, Nam California.

VOA, Jul 13, 2015

http://www.voatiengviet.com/content/dai-su-my-tai-vietnam-tu-do-cho-nguoi-viet-la-kha-thi/2859555.html

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Ted Osius.

• http://platform.twitter.com/widgets/tweet_button.9b77a1cb4bd14da06dfa5e2f65422c91.vi.html#_=1437061887233&count=horizontal&dnt=false&id=twitter-widget-0&lang=vi&original_referer=http%3A%2F%2Fwww.voatiengviet.com%2Fcontent%2Fdai-su-my-tai-vietnam-tu-do-cho-nguoi-viet-la-kha-thi%2F2859555.html&size=m&text=%C4%90%E1%BA%A1i%20s%E1%BB%A9%20M%E1%BB%B9%20t%E1%BA%A1i%20Vi%E1%BB%87t%20Nam%3A%20T%E1%BB%B1%20do%20cho%20ng%C6%B0%E1%BB%9Di%20Vi%E1%BB%87t%20l%C3%A0%20kh%E1%BA%A3%20thi&url=http%3A%2F%2Fwww.voatiengviet.com%2Fcontent%2Fdai-su-my-tai-vietnam-tu-do-cho-nguoi-viet-la-kha-thi%2F2859555.html
• http://www.facebook.com/plugins/like.php?action=recommend&app_id=415117071876696&channel=http%3A%2F%2Fstatic.ak.facebook.com%2Fconnect%2Fxd_arbiter%2FxRlIuTsSMoE.js%3Fversion%3D41%23cb%3Df10fbc03387fe02%26domain%3Dwww.voatiengviet.com%26origin%3Dhttp%253A%252F%252Fwww.voatiengviet.com%252Ff1b674713a4da0c%26relation%3Dparent.parent&container_width=244&href=http%3A%2F%2Fwww.voatiengviet.com%2Fcontent%2Fdai-su-my-tai-vietnam-tu-do-cho-nguoi-viet-la-kha-thi%2F2859555.html&layout=button_count&locale=en_US&sdk=joey&send=true&show_faces=false&width=200
• https://apis.google.com/u/0/se/0/_/+1/fastbutton?usegapi=1&size=medium&hl=VVI&origin=http%3A%2F%2Fwww.voatiengviet.com&url=http%3A%2F%2Fwww.voatiengviet.com%2Fcontent%2Fdai-su-my-tai-vietnam-tu-do-cho-nguoi-viet-la-kha-thi%2F2859555.html&gsrc=3p&jsh=m%3B%2F_%2Fscs%2Fapps-static%2F_%2Fjs%2Fk%3Doz.gapi.en.eKIRSxoHwHs.O%2Fm%3D__features__%2Fam%3DQQ%2Frt%3Dj%2Fd%3D1%2Ft%3Dzcms%2Frs%3DAGLTcCNTN5uAsQkauSqn93QXWew8SSGMJg#_methods=onPlusOne%2C_ready%2C_close%2C_open%2C_resizeMe%2C_renderstart%2Concircled%2Cdrefresh%2Cerefresh&id=I0_1437061887334&parent=http%3A%2F%2Fwww.voatiengviet.com&pfname=&rpctoken=30643968
• 

Tin liên hệ

 Đại sứ Osius sẽ đến Little Saigon nói chuyện với cộng đồng người Việt

Báo Orange County Register cho biết ông Ted Osius sẽ phát biểu trong một buổi hỏi đáp trực tiếp do những dân biểu quốc hội ở địa phương tổ chức tại thành phố Westminster

• TT Obama bị lưỡng đảng chỉ trích vì gặp ông Nguyễn Phú Trọng
•  Ông Nguyễn Phú Trọng: Không nên để nhân quyền cản trở quan hệ Việt-Mỹ
•  TT Obama, TBT Nguyễn Phú Trọng thảo luận về nhân quyền, thương mại

13.07.2015

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Ted Osius đã tới thăm thủ đô của người Việt tỵ nạn Little Saigon hôm Chủ nhật 12/7. Ông nói Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương TPP là nhân tố có thể tăng cường quan hệ hợp tác an ninh giữa Hoa Kỳ và Việt Nam chống lại Trung Quốc, và có thể buộc Hà Nội phải cải thiện nhân quyền.

Báo Orange Register tường thuật rằng trong một cuộc gặp gỡ với cộng đồng người Việt, Đại sứ Ted Osius nói mặc dù còn đường còn khá dài trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam cải thiện nhân quyền, cho phép tự do tôn giáo và ngưng trấn áp giới bất đồng chính kiến trong nước, ông vẫn lạc quan rằng Hoa Kỳ có thể để giúp “mang lại những thay đổi” tại Việt Nam.

Đại sứ Osius nói “toàn bộ tiến trình đã được đẩy nhanh trong nhiều năm qua. Năm nay có thể là một năm vô cùng quan trọng”.

Ông Osius nói Hoa Kỳ có thể dùng sức bật ngoại giao để tăng sức ép với Việt Nam trong hai lĩnh vực chủ yếu, để khuyến khích Việt Nam cải thiện thành tích nhân quyền, mà theo Tổ chức theo dõi nhân quyền Human Rights Watch, “vẫn vô cùng tệ hại trong tất cả các mặt chủ yếu.”

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam nói “Nếu Việt Nam muốn gia nhập Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương TPP và hưởng lợi từ hiệp định này, thì Việt Nam cần phải thoả mãn các tiêu chuẩn cao về tự do”.

Đây là chuyến đi thăm đầu tiên của đại sứ Mỹ tại Việt Nam tới Little Saigon, thủ đô của người tỵ nạn Việt Nam ở California, để lắng nghe những quan tâm của cộng đồng, và giải thích chiến lược của chính phủ Tổng Thống Obama nhằm cải thiện các quyền tự do tại Việt Nam.

Đại Sứ Ted Osius rút thẻ “nhân quyền” trong túi ra, trong buổi nói chuyện với cộng đồng Việt Nam ở Little Saigon. (Hình: Dân Huỳnh/Người Việt)

Báo Los Angeles Times hôm nay đăng bài viết nói rằng cộng đồng người Việt tỵ nạn đang theo sát những diễn biến mới trong quan hệ Mỹ-Việt với ánh mắt nghi kỵ.

Cuộc gặp gỡ lịch sử giữa Tổng Bí Thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng và Tổng Thống Obama tại Tòa Bạch ốc có mục đích tăng cường quan hệ thương mại song phương, đã làm dấy lên quan ngại trong các cộng đồng người Việt không những ở Little Saigon mà còn ở nhiều nơi khác, vốn vẫn nghi kỵ chính phủ do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Các cộng đồng người Việt tự do trên khắp Hoa Kỳ đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về những hành động vi phạm nhân quyền vẫn tiếp diễn tại Việt Nam.

Tờ báo tường thuật rằng trong cuộc tiếp xúc đầu tiên với hơn 350 người thuộc cộng đồng người Việt ở Little Saigon hôm Chủ nhật từ khi ông lên nhậm chức vào cuối năm ngoái, ông Ted Osius nói:

“Việt Nam cần hai điều từ Hoa Kỳ, thịnh vượng và an ninh.” Ông nói vì hai lý do đó, Hoa Kỳ đang nắm cơ hội vô cùng thuận lợi này để tăng sức ép với Việt Nam.

Tháp tùng Đại sứ Osius tới Little Saigon, có nhiều vị dân biểu trong đó có dân biểu đảng Cộng hòa Ed Royce, dân biểu Loretta Sanchez thuộc đảng Dân chủ, và ông Dana Rohrabacher thuộc đảng Cộng hòa.

Dân biểu Ed Royce, Chủ tịch Uỷ ban đối ngoại Hạ viện Hoa Kỳ, nói “chính quyền Việt Nam đối xử với một số người như “thú vật”, họ bị nhốt chung với các tội nhân hình sự nguy hiểm, và khuyến khích những tù nhân này đánh đập những người bât đồng chính kiến với nhà nước.”

Theo OC Register, LATimes.

Luật sư Vũ Đức Khanh Gửi cho BBC từ Ottawa, Canada

BBC, 5 tháng 7 2015,

http://www.bbc.com/vietnamese/forum/2015/07/150705_nguyenphutrong_obama

Tòa Bạch Ốc hôm 3/7 vừa ra thông cáo cho biết Tổng thống Mỹ Barack Obama sẽ tiếp Tổng bí thư ĐCSVN Nguyễn Phú Trọng tại Phủ Tổng thống vào ngày 7/7 sắp tới.

Đây sẽ là một cuộc gặp lịch sử, sau 20 năm ngày hai quốc gia cựu thù bình thường hóa bang giao, sau 40 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam, và là lần đầu tiên một Tổng bí thư ĐCSVN đến Hoa Kỳ.

Thông cáo trên cho biết Tổng thống Obama trông đợi thảo luận với nhà lãnh đạo ĐCSVN Nguyễn Phú Trọng về các phương cách củng cố thêm Quan hệ Đối tác Toàn diện Mỹ-Việt cùng các vấn đề khác như Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), hợp tác quốc phòng song phương, và nhân quyền Việt Nam.

Trong khi đó truyền thông quốc tế tại Hà Nội cũng cho biết ông Trọng mong muốn trong chuyến công du này sẽ có “thảo luận cởi mở và thẳng thắn với phía Hoa Kỳ để giúp hiểu biết lẫn nhau, xây dựng sự tin cậy giữa hai nước, cũng như để thảo luận về những phương cách thắt chặt quan hệ song phương”.

Đã 20 năm có quan hệ song phương ở cấp Đại sứ, với biết bao nhiêu cuộc thăm viếng của bao thế hệ lãnh đạo các cấp của hai chính quyền mà vẫn chưa hiểu biết lẫn nhau, chưa thu hẹp được khoảng cách khác biệt, chưa xây dựng được niềm tin giữa hai quốc gia, đó chẳng phải là một thất bại sao? Chẳng nhẽ từ trước giờ hai bên chưa bao giờ nói chuyện “thẳng thắn” với nhau sao?

Điều gì đã cản trở quan hệ Việt-Mỹ? Hoa Kỳ thực sự muốn gì ở Việt Nam? Và, Việt Nam cần gì ở Hoa Kỳ? Đâu là những vấn đề song phương còn tồn đọng chưa giải quyết được?

Nhân quyền, cái gai trong quan hệ Mỹ – Việt

Đương kim Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius từng khẳng định rằng, “Mục tiêu của Hoa Kỳ rất rõ ràng: Chúng tôi muốn Việt Nam trở thành một quốc gia vững mạnh, thịnh vượng, độc lập, tôn trọng pháp luật và nhân quyền”.

Ông cũng chia sẻ rằng “Hoa Kỳ sẵn sàng chấp cánh cho Việt Nam bay cao và xa” hơn nữa nhưng bay cao và xa tới đâu thì tùy thuộc vào Việt Nam và theo ông nhận định thì nhân quyền là chủ đề mà ông gọi là “hóc búa nhất”, là rào cản trở chính trong quan hệ Mỹ-Việt hiện nay.

Nhân dân Việt Nam hơn bất cứ người dân nào khác trong khu vực hiểu rõ sự hưng vong của Việt Nam cũng như hòa bình, an ninh, thịnh vượng của khu vực Á Châu – Thái Bình Dương sẽ tùy thuộc rất nhiều vào sự ổn định, hòa bình và thịnh vượng chung của toàn khu vực, trong đó vai trò đặc biệt của Hoa Kỳ như là một tác nhân chính sẽ là một trong các yếu tố quyết định.

Với bề dày quan hệ với một nước láng giềng như Trung Quốc, người dân Việt Nam chắc chắn sẽ hoan nghênh sự hiện diện tích cực của Hoa Kỳ trong khu vực như một đối tác quan trọng có trách nhiệm.

Họ thừa biết rằng liên minh với Hoa Kỳ sẽ giúp Việt Nam giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, đồng thời giúp phát triển kinh tế Việt Nam thịnh vượng, kiến tạo đời sống sung túc, ấm no, hạnh phúc cho người dân Việt Nam.

Nhưng vấn đề ở đây không phải là người dân Việt Nam mà là lãnh đạo Đảng Cộng Sản Việt Nam. Chính họ đang là rào cản cho tiến trình “liên minh” đó. Họ thà chấp nhận mất nước hơn là mất Đảng chỉ vì họ sợ rằng một liên minh với Hoa Kỳ tự do, dân chủ, tôn trọng nhân quyền sẽ khai tử chế độ cộng sản của họ.

Đó cũng chính là lý do mà Tổng thống Obama quyết định lịch sử mời ông Trọng đến Tòa Bạch Ốc để cam kết rằng “một Việt Nam tôn trọng nhân quyền” sẽ là một quốc gia độc lập, tự do, dân chủ, vững mạnh và thịnh vượng; sẽ là một đồng minh đáng tin cậy của Hoa Kỳ, một đối tác khả tín của cộng đồng quốc tế và khu vực.

Hợp tác kinh tế, an ninh và quốc phòng

Như thông cáo của Tòa Bạch Ốc có đề cập, trọng tâm thảo luận giữa ông Obama và ông Trọng ngày 7/7 sắp tới sẽ là: (1) Tăng cường hợp tác kinh tế sâu rộng, đặc biệt với việc sớm kết thúc đàm phán TPP; (2) mở rộng khuôn khổ sự tiếp cận cảng Cam Ranh của Hải quân Mỹ; và (3) năng cấp hợp tác quốc phòng thông qua việc tiến tới hủy bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam.

Cả ba chủ đề trên, ông Trọng chắc chắn sẽ có cơ hội “thảo luận cởi mở và thẳng thắn” với ông chủ Tòa Bạch Ốc nhưng ông Trọng cũng cần hiểu rằng người Mỹ rất quý trọng thời gian và họ sẽ không đủ kiên nhẫn để chỉ nói mà không có hành động thực tiễn đi kèm mặc dù họ sẵn sàng chấp nhận cho Việt Nam hưởng một số quy chế đặc biệt để có thể theo kịp 11 quốc gia còn lại trong khối TPP.

Với đạo luật “Quyền đàm phán nhanh” (TPA), Tổng thống Obama sẽ cam kết để Việt Nam tham gia Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) nhưng ông Trọng cũng cần phải cam kết tuân thủ triệt để các điều khoản của TPP, đặc biệt về sự cạnh tranh bình đẳng giữa các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân cũng như các điều khoản về quyền lập hội, tự do tổ chức nghiệp đoàn độc lập, quyền đàm phán chung của người lao động, những quy định như cấm sử dụng mọi hình thức lao động cưỡng bức, cấm khai thác lao động trẻ em, cấm không phân biệt đối xử trong lực lượng lao động.

Tham gia TPP, Việt Nam sẽ được hưởng lợi nhiều kinh tế nhưng Việt Nam phải chấp nhận hy sinh «đổi mới chính trị».

Về vấn đề quân cảng Cam Ranh, phía Mỹ từng khẳng định rằng họ không có nhu cầu xây dựng căn cứ quân sự ở đây. Cái mà Hoa Kỳ mong muốn hợp tác với Việt Nam là quyền tiếp cận bến cảng này.

Việt Nam có quyền tự do giao lưu với tất cả các nước và cho phép các quốc gia có nhu cầu sử dụng quân cảng Cam Ranh được quyền tiếp cận. Tuy nhiên, điều Hoa Kỳ quan ngại là sự tiếp cận của bên thứ ba có thể làm tổn hại đến quyền lợi của Hoa Kỳ, thí dụ như trường hợp gần đây, Hoa Kỳ đã chính thức gửi công điện tới chính phủ Việt Nam phản đối việc Nga đã dùng quyền tiếp cận căn cứ Cam Ranh để thực hiện các hoạt động quân sự có thể làm tăng căng thẳng trong khu vực.

Chắc chắn, Tổng thống Obama sẽ nhân cơ hội này làm ông Trọng hiểu rõ rằng «Việt Nam không thể kết bạn với những kẻ thù của Hoa Kỳ».

Về vấn đề hiện đại hóa quốc phòng Việt Nam, Hoa Kỳ sẽ tái cam kết sớm xem xét việc bãi bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam. Tuy nhiên, Hoa Kỳ lưu ý Việt Nam cần nghiêm túc hơn nữa về tình trạng nhân quyền. Mọi tiến bộ về nhân quyền sẽ là tiến bộ tỷ lệ thuận với việc hủy bỏ lệnh cấm vận này. Đó là điều mà ông Obama sẽ không ngần ngại tái khẳng định với ông Trọng.

Tự do hàng hải, hàng không và an ninh Biển Đông

Một vấn đề khác quan trọng cũng nằm trong chương trình nghị sự của hai ông Obama và Nguyễn Phú Trọng hôm 7/7 là Biển Đông.

Bảo vệ tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông không chỉ có tầm quan trọng đối với hòa bình, an ninh và thịnh vượng trong khu vực mà còn vì lợi ích của toàn thế giới, nơi mà hàng năm có trên 40% tổng lưu lượng hàng hóa trên thế giới được di chuyển qua khu vực này. Đây cũng là nơi điểm xuất phát của hai nền kinh tế lớn thứ hai và thứ ba trên thế giới (Trung Quốc và Nhật Bản).

Hoa Kỳ luôn khẳng định có quyền lợi quốc gia trong việc bảo vệ an ninh, hoà bình và sự tự do hàng hải và hàng không trong khu vực Biển Đông.

Tuy không đứng về phía nào trong các tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông nhưng vì quyền lợi quốc gia, Hoa Kỳ sẵn sàng giúp đỡ Việt Nam tìm kiếm giải pháp hòa bình, thông qua đàm phán ngoại giao, phù hợp với các thông lệ và chuẩn mực luật pháp quốc tế.

Tổng thống Barack Obama hồi đầu tháng 6 vừa qua cũng đã lên tiếng kêu gọi các bên trong khu vực tôn trọng luật pháp và ngừng những hành động gây hấn như cải tạo đất trên Biển Đông, đồng thời tuyên bố sẽ tiếp tục điều máy bay và tàu quân sự đến khu vực căng thẳng để bảo vệ quyền tự do hàng hải và hàng không.

Chắc hẳn chúng ta sẽ không lấy làm ngạc nhiên khi đọc một đoạn văn tương tự như trên trong Tuyên bố chung Mỹ – Việt sau buổi hội đàm Obama – Nguyễn Phú Trọng (nếu có).

Tương lai Việt Nam

Ở một chừng mực nào đó, cuộc viếng thăm Tòa Bạch Ốc của TBT Nguyễn Phú Trọng sẽ được ghi nhận như một sự kiện lịch sử vì đây là lần đầu tiên một lãnh đạo CSVN, một thể chế thù nghịch với Mỹ bước vào Tòa Bạch Ốc, cơ quan quyền lực bậc nhất của Hoa Kỳ và thế giới.

Tuy nhiên, nếu dừng tại đây thì nó chỉ có giá trị mang tính biểu tượng và sẽ chóng bị lãng quên. Nhưng nó sẽ có giá trị nhiều hơn nếu như chuyến công du này thực sự mang lại một luồng sinh khí mới cho Việt Nam thông qua những cam kết cụ thể của hai nhà lãnh đạo của hai quốc gia.

Hoa Kỳ với cam kết giúp đỡ “Việt Nam trở thành một quốc gia vững mạnh, thịnh vượng, độc lập, tôn trọng pháp luật và nhân quyền”. Và TBT Nguyễn Phú Trọng sẽ nhân danh ĐCSVN cam kết “đổi mới chính trị, tôn trọng nhân quyền” để có thể sát cánh cùng Hoa Kỳ trong công cuộc kiến tạo hòa bình, an ninh và thịnh vượng cho khu vực Á Châu – Thái Bình Dương.

Từ khi Thủ tướng Phan Văn Khải lần đầu tiên bước vào Tòa Bạch Ốc năm 2005 cho đến nay, hễ mỗi lần có một lãnh đạo cấp cao CSVN đến thăm nơi này thì truyền thông độc quyền nhà nước Việt Nam thường có những bài viết hoài niệm về một nỗi niềm nuối tiếc nào đó cho những cơ hội vàng đã bỏ lỡ trong quan hệ của hai nước kể từ năm 1945.

ĐCSVN có thể quy đổ trách nhiệm đó cho người Mỹ và cho rằng Hoa Kỳ không hiểu người CSVN nhưng lần này thì người CSVN không thể trách là người Mỹ không hiểu họ.

Với tất cả những gì người Mỹ đã làm từ 20 năm qua và đặc biệt trong chuyến bay đưa ông Trọng từ Hà Nội đến Washington để vào Tòa Bạch Ốc, có một cựu Tổng thống Mỹ, Bill Clinton, người của 20 năm trước đã can đảm mở đường bang giao với Hà Nội giữa muôn vàn khó khăn, đi tháp tùng. Đó không thể là một thông điệp không rõ ràng hơn được về sự quan tâm trân trọng của chính phủ Hoa Kỳ đối với Việt Nam.

Liệu ông Trọng sẽ mang thông điệp gì đến Washington và quan trọng nhất vẫn là sau khi rời Tòa Bạch Ốc, ông Trọng và những người đồng chí của ông sẽ làm gì để “Việt Nam trở thành một quốc gia vững mạnh, thịnh vượng, độc lập, tôn trọng pháp luật và nhân quyền”?

Người Việt, Sunday, July 5, 2015 4:33:41 PM

http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/templates/viewarticlesNVO.aspx?articleid=209870&zoneid=1#.VZvqykaq14M

Bài và hình: Việt Hùng/Người Việt

SÀI GÒN (NV) – Chiều ngày 3 tháng 7 năm 2015, tại Chùa Liên Trì số 153 Lương Đình Của, Phường An Khánh, Quận 2 Sài Gòn, Hội nhà báo độc lập Việt Nam (NBĐL) đã tổ chức hội thảo “Việt Nam: tự do cho báo chí” nhân dịp kỷ niệm một năm ngày thành lập hội (4/7/2014 đến 4/7/2015).

Đông đảo hội viên đến tham dự buổi hội thảo, mặc cho sự
ngăn chặn từ phía chính quyền.

Đông đảo hội viên thuộc khu vực phía Nam của Hội NBĐL đã tới tham dự. Đặc biệt có sự hiện diện của các lãnh sự quán Mỹ, Úc và Pháp cũng đến để tìm hiểu thêm về tự do báo chí ở Việt Nam.

Vẫn đứng vững mặc dù bị đàn áp

Mở đầu hội thảo, anh Nguyễn Thiện Nhân đã đọc báo cáo tổng kết một năm hoạt động của hội, công khai cho mọi người biết cơ quan ngôn luận của hội là trang tin Việt Nam Thời Báo, báo cáo tình trạng báo chí “lề dân” đang bị áp bức tại Việt Nam.

Khi mới thành lập, hội chỉ có 42 thành viên, thế nhưng sau một năm hoạt động và phát triển, hiện nay hội đã đạt được 82 thành viên tham dự. Mặc dầu trong hoàn cảnh bị áp bức của chính quyền, thế nhưng hội đã trưởng thành về nhiều mặt, từ nhân sự, tài chính, cách thức vận hành truyền thông.

“Đó là kết quả của sự dấn thân không mệt mỏi trong lĩnh vực báo chí độc lập của tất cả các thành viên trong hội. Tiếng nói độc lập với chính quyền của Hội đã nhận được sự ủng hộ của nhiều người, nhằm đòi hỏi đấu tranh cho một nền tự do báo chí thực sự tại Việt Nam,” anh Nhân phát biểu.

Mặc dầu, chủ tịch của hội là Tiến Sĩ Phạm Chí Dũng cũng đã không thể đến tham dự được, vì sự ngăn chặn của lực lượng an ninh, tuy nhiên ông cũng đã gửi bài tham luận nói về tình trang đàn áp báo chí của chính quyền CSVN.

Nhà thơ Bùi Minh Quốc, phó chủ tịch Hội NBĐL điều hành buổi hội thảo
(bên trái là nhà báo Huỳnh Ngọc Chênh, cựu phó tổng thứ ký báo Thanh Niên,
bên trái là Hòa Thượng Thích Không Tánh, trụ trì Chùa Liên Trì).

“Trong chế độ độc đảng hiện nay. Báo chí chỉ là công cụ tuyên truyền, là cánh tay nối dài của Đảng CSVN, nhằm kiếm soát là làm ngu dân. Bởi vậy sự dấn thân của các anh em trong hội là rất cần thiết và đáng trân trọng. Hiện nay dường như tất cả các thành viên trong hội đều phải đối diện với nhiều mối de dọa từ phía chính quyền,” Phạm Chí Dũng nói.

“Sự thử thách đó không làm cho Hội NBĐL suy yếu mà ngược lại, hội vẫn đứng vững, vẫn kiên trì đeo đuổi hoạt động trên nguyên tắc ôn hòa, bất bạo động, tôn trọng đa nguyên chính trị, phi lợi nhuận. Hướng đến mục tiêu cổ súy cho tự do của người dân và dân chủ cho toàn xã hội Việt Nam,” trích tham luận của Tiến Sĩ Phạm Chí Dũng.

Hầu hết các ý kiến phát biểu tại hội thảo đều cho rằng, không có tự do báo chí tại Việt Nam. Báo chí hiện nay ở Việt Nam chỉ là công cụ tuyên truyền của Đảng. Chính quyền CSVN dùng báo chí như một cánh tay nối dài để kiểm soát và định hướng theo chiều có lợi cho nhà nước Cộng Sản hiện nay.

Quan tâm đến tự do báo chí cho Việt Nam

Ông Charles Sellers – trưởng phòng chính trị của tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ cho biết, “Tôi cảm ơn các bạn đã mời tôi đến tham dự cuộc hội thảo này. Chính phủ Hoa Kỳ luôn cổ súy cho nền tự do báo chí. Hiến Pháp của Hoa Kỳ cũng qui định điều này rất rõ ràng. Bản thân tôi cũng rất quan tâm đến quyền tự do báo chí ở Việt Nam.”

“Chúng tôi rất ngạc nhiên, khi trong một hoàn cảnh ngặt nghèo như vậy, mà các bạn vẫn làm được những việc mà tôi cho là vĩ đại. Tôi cho các bạn là những anh hùng, vì các bạn đã dám nói lên tiếng nói trái chiều trong một môi trường độc đảng như hiện nay,” ông Charles cho biết thêm.

Ông Charles Sellers – trưởng phòng Chính Trị của tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ
(áo trắng đứng, ở giữa là Bà Erin Leggat – trưởng phòng Kinh Tế-Chính Trị của
tổng lãnh sự quán Úc và sau cùng là ông Ông Louis Raymond – tùy viên báo chí
của tổng lãnh tự quán Pháp).

Bà Erin Leggat – trưởng phòng Kinh Tế-Chính Trị của tổng lãnh sự quán Úc cho biết, “Chính phủ Úc luôn bảo vệ những nền tảng tự do căn bản, trong đó có tự do báo chí. Lãnh sự quán chúng tôi luôn cập nhật những thông tin về các nhà báo bị đàn áp, bắt bớ ở Việt Nam. Đồng thời chuyền tải những vấn đề nóng bỏng của Việt Nam ra hệ thống truyền thông của quốc tế.”

“Chúng tôi luôn mong muốn cho Việt Nam có được một nền báo chí tự do thực sự. Các công dân đều có thể thực hiện quyền tư do ngôn luận và tự do báo chí. Chính phủ Úc luôn xem Việt Nam là những người bạn đáng tin cậy. Tôi xin chúc Hội NBĐL phát triển bền vững” – Bà Erin cho biết thêm.

Mặc dầu cuộc hội thảo đã diễn ra trong vòng vây của lực lượng an ninh canh gác bên ngoài ngôi Chùa. Thế nhưng với sự nỗ lực của tất cả các anh em trong hội, buổi hội thảo cũng đã diễn ra khá thành công tốt đẹp.

Ông Nguyễn Phú Trọng nói muốn có “thảo luận cởi mở, thẳng thắn” khi gặp Tổng thống Obama tại Nhà Trắng.

Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam có phần trả lời bằng văn bản với một số cơ quan truyền thông Mỹ hôm thứ Sáu.

Trả lời Bloomberg qua văn bản, ông Trọng nói: “Tôi hy vọng đây là cơ hội để hai phía thảo luận cởi mở và thẳng thắn về những vấn đề còn khác biệt.”

“Điều này sẽ tăng cường hiểu biết lẫn nhau, thu hẹp khác biệt và dần dần xây dựng niềm tin giữa chúng ta để tăng thêm thực chất và hiệu quả cho quan hệ lâu dài giữa hai nước.”

Còn khi trả lời báo Wall Street Journal bằng văn bản, ông Trọng mô tả Hoa Kỳ là lực đẩy giúp ổn định trong vùng.

Ông cũng hoan nghênh các động thái của Mỹ nhằm giải quyết tranh chấp Biển Đông thông qua biện pháp hòa bình.

Bình luận với Wall Street Journal, tiến sĩ Jonathan London, từ Đại học Thành thị Hong Kong, nói: “Việc ông Trọng, người nắm giữ ý thức hệ của đảng, đi Mỹ cho thấy Việt Nam đang có sự tái cân bằng chiến lược.”

Chuyến thăm Mỹ của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản đánh dấu 20 năm bình thường hóa quan hệ Mỹ – Việt.

Ông Trọng sẽ có cuộc gặp với Tổng thống Barack Obama tại Nhà Trắng.

Trong phần trả lời được Bloomberg trích dẫn, ông Trọng nói: “Đây là cơ hội tốt để nhìn lại quá khứ, trao đổi quan điểm về tương lai và cùng nỗ lực vì tình bạn và sự hợp tác lâu dài dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau và tôn trọng chính thể của nhau.”

Ông cũng nói trong chuyến thăm Mỹ, ông sẽ thảo luận về Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), hợp tác an ninh và thay đổi khí hậu.

Ban Đối ngoại TƯ Đảng Cộng sản nói ông Nguyễn Phú Trọng sẽ thăm chính thức Hoa Kỳ từ 6 đến 10/7.

Tháp tùng Tổng Bí thư là đoàn gồm 2 ủy viên Bộ Chính trị: Phó Chủ tịch QH Tòng Thị Phóng và Bí thư Thành ủy TP.HCM Lê Thanh Hải; Chánh văn phòng TƯ Đảng Trần Quốc Vượng, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, Trưởng Ban Đối ngoại TƯ Hoàng Bình Quân; các Bộ trưởng KH-ĐT Bùi Quang Vinh, Công thương Vũ Huy Hoàng; Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình; Thứ trưởng Quốc phòng Nguyễn Chí Vịnh và Thứ trưởng Công an Tô Lâm; trợ lý Tổng bí thư Hồ Mẫu Ngoạt, Đại sứ tại Hoa Kỳ Phạm Quang Vinh.

Chủ đề “bảo vệ lợi ích quốc gia trên mạng”, một trong bảy nhóm vấn đề chính trong Dự luật An toàn thông tin được thảo luận tại kỳ họp Quốc hội Việt Nam lần này, càng trở nên nóng khi Bộ trưởng Truyền thông và Thông tin Nguyễn Bắc Son mới đây tuyên bố phải ‘nghiêm trị’ đối với việc sử dụng Facebook để “nói xấu Đảng, nhà nước”.

Trong lúc thừa nhận rất khó áp dụng các biện pháp chế tài đối với hoạt động trên Facebook, Bộ trưởng Son khẳng định giới chức vẫn đang “tìm cách giải quyết” bởi “nếu đăng thông tin bôi xấu người khác thì quyền tự do của anh lại vi phạm pháp luật, vi phạm quyền tự do của người khác”.

Facebook là mạng xã hội được ưa chuộng tại Việt Nam, với tổng số người dùng hàng tháng lên đến 30 triệu người, theo số liệu được đưa ra gần đây.

Phản ứng ngay lập tức của Nguyễn Tiến Trung, một cựu tù nhân chính trị ở TP. HCM, là: “Tôi và cộng đồng mạng thấy bất bình về câu nói của Bộ trưởng Son. Cộng đồng mạng phản đối chuyện này.”

Theo Tiến Trung, “cần phân biệt giữa ‘nói xấu, bôi nhọ’ với việc nói ra sự thật. Nếu người dân nói ra sự thật và sự thật đó đúng là xấu xa thì chúng ta không thể nói rằng đó là họ nói xấu được. Đó là họ nói thật.”

“Không thể cấm dân phê phán chính phủ. Chính phủ là do dân bầu ra, thậm chí dân có quyền phế truất, thay đổi chính phủ thông qua lá phiếu của mình. Bản thân tôi khi ở trong quân đội thì suốt ngày phải phê bình và tự phê bình. Vậy khi người dân phê bình Đảng Cộng sản thì không thể quy chụp là họ nói xấu Đảng được,” Tiến Trung nói với BBC Tiếng Việt hôm 30/6.

“Bộ luật Hình sự không có điều khoản nào quy định chế tài đối với các trường hợp người dân nói xấu lãnh đạo Đảng cộng sản. Dân có quyền làm những gì luật pháp không cấm. Do đó, ông Bắc Son nói vậy là vượt quyền, là lạm quyền,” Tiến Trung nói thêm.

Nguyễn Tiến Trung nêu quan điểm “chính quyền không thể làm cảnh sát mạng được”.

Giải pháp thích hợp nên là “những người cảm thấy bị xúc phạm hãy tự đưa đơn lên tòa yêu cầu phân xử, thay vì chính quyền phải đi theo dõi từng tài khoản Facebook xem có ai nói xấu ai, rồi bắt bớ đàn áp”, tuy Tiến Trung nói anh thấy việc nhà nước có kiểm soát ở chừng mực nhất định là điều hợp lý.

Cựu tù nhân Nguyễn Tiến Trung cho rằng nhiều người dân vẫn có tâm lý e dè, không dám bày tỏ chính kiến trên mạng xã hội là bởi “Đảng Cộng sản từ trước tới nay thường đàn áp những người lên tiếng phản kháng nhà cầm quyền”.

Tuy nhiên, Tiến Trung nhận xét rằng ngày càng có nhiều người nhận thức được “quyền làm chủ” của mình. “Họ không sợ hãi và dám công khai lên tiếng phê phán chính quyền. Đó là điều đáng mừng bởi nó thể hiện là người dân đã ý thức mạnh mẽ về dân chủ, chính quyền không thể tiếp tục quản lý xã hội theo cách thức cũ được nữa,” Tiến Trung nói.

Với những kinh nghiệm từng trải qua, Tiến Trung cho rằng những ai đang còn ngần ngại “hãy cứ nói thẳng, nói thật những gì họ nghĩ”.

“Họ cần hiểu rằng chúng ta, những người dân bình thường, chính là những người làm chủ đất nước. Những gì chúng ta nói ra là để góp phần làm đất nước tươi đẹp hơn, không có gì sai trái hay vi phạm pháp luật. Họ không cần phải lo lắng.”

“Nếu như có chuyện đàn áp bắt bớ xảy ra thì những người như chúng tôi, vốn đã nói thẳng, nói thật từ lâu nay rồi, sẽ phải đi tù trước tiên chứ không thể đến lượt họ. Việc đàn áp diện rộng hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn người trên mạng xã hội sẽ không thể xảy ra như trước kia được nữa.”

“Tuy nhiên, chúng ta có quyền bày tỏ chính kiến của mình trên Facebook hay các mạng xã hội khác, nhưng chúng ta không nên nói chuyện cực đoan, thù hận hay kích động bạo lực. Khi phê phán bất kỳ vấn đề gì, chúng ta cũng nên đề ra giải pháp để giới chức và Đảng Cộng sản thấy rằng chúng ta là những người đàng hoàng, biết nói chuyện phải trái chứ không phải chỉ đả phá, chống đối,” Tiến Trung nhấn mạnh.

 

Báo trong nước đưa tin Đại tướng Phùng Quang Thanh vừa được phẫu thuật phổi tại Pháp và ‘sức khỏe tiến triển tốt’.

Một thời gian nay các mạng xã hội dồn dập tin đồn về Bộ trưởng Quốc phòng, nhất là khi lần cuối ông Thanh xuất hiện trước công chúng là vào ngày 19/6, khi được Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean-Yves Le Drian tiếp đón tại Paris.

Cuối ngày 1/7, báo Tuổi Trẻ dẫn nguồn Ban Bảo vệ và Chăm sóc Sức khỏe Trung ương cho hay Đại tướng Phùng Quang Thanh “đã đi Pháp trị bệnh cách đây một tuần”.

Nguồn tin này nói tối 30/6, ông Thanh “đã được phẫu thuật, có thể là một khối u phổi”.

Theo Tuổi Trẻ, ông bộ trưởng bắt đầu ho nặng từ hai tháng trước, chưa phát hiện ung thư nhưng một vùng phổi bị xơ vì vết thương từ thời chiến.

Báo này cũng dẫn nguồn tin nói ông có “những dấu hiệu đáng ngại của căn bệnh” ung thư phổi.

Trong khi đó báo Tiền Phong sáng 2/7 cũng dẫn nguồn tin khả tín của mình nói ông Phùng Quang Thanh vừa được phẫu thuật và “hiện sức khỏe tiến triển tốt”.

“Dự kiến, Đại tướng Phùng Quang Thanh sẽ về nước trong thời gian tới.”

Vắng mặt Đại hội

Dư luận đã nhắc nhiều tới sự vắng mặt của Đại tướng Phùng Quang Thanh trong các sự kiện chính trị quan trọng ở trong nước.

Ông đã không tham dự Đại hội thi đua quyết thắng toàn quân lần thứ IX năm 2015 khai mạc sáng thứ Tư 1/7 tại Hà Nội, sự kiện do Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng tổ chức.

Ông Thanh cũng vắng mặt trong cuộc họp Chính phủ thường kỳ tháng 6 hôm 29/6 vừa qua.

Gần như chắc chắn, vì lý do sức khỏe ông Phùng Quang Thanh sẽ không tham gia được chuyến thăm Hoa Kỳ tuần tới của Tổng Bí thư Đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng.

Câu hỏi một số nhà quan sát đặt ra là vai trò của Tướng Thanh sẽ do ai đảm nhiệm, dù là tạm thời, vì Việt Nam đang phải đối phó nhiều vấn đề cấp bách về quốc phòng.

Ngày 19/6, Quốc hội Việt Nam đã thông qua dự thảo Luật tổ chức Chính phủ (sửa đổi) với trên 83% đại biểu nhất trí.

Trong đó, Điều 28 về nhiệm vụ và quyền hạn của Thủ tướng đã bổ sung thẩm quyền “Trong thời gian giữa hai kỳ họp Quốc hội, quyết định giao quyền bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ theo đề nghị của Bộ trưởng Nội vụ trong trường hợp khuyết bộ trưởng hoặc thủ trưởng cơ quan ngang bộ” cho Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.

Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XIII vừa bế mạc hôm 26/6 và cuối năm mới họp lại.

Tuy nhiên Luật Tổ chức chính phủ (sửa đổi) được Quốc hội thông qua ngày 19/6 chỉ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2016, cho nên hiện chưa rõ trong trường hợp ông Thanh không thể tiếp tục làm việc, Thủ tướng có thể giao quyền bộ trưởng cho nhân vật khác được hay không.

http://danlambaovn.blogspot.com/2015/06/hai-tam-anh-lien-quan-en-tin-on-phung.html

CTV Danlambao – Trong phiên họp thường kỳ của chính phủ CSVN diễn ra vào ngày 29/6/2015, ở chỗ ngồi có bảng tên Phùng Quang Thanh, xuất hiện một ông tướng khác không phải là ông Thanh. Sự kiện này đã được Danlambao đăng tải trong bối cảnh tin đồn ông Thanh “bị mất tích” hơn 10 ngày qua. Tuy nhiên, trong một bài báo khác tường trình phiên họp chính phủ này, lại xuất hiện 1 tấm ảnh có hình ông Phùng Quang Thanh tham dự. Thế là thế nào!?

Phùng Quang Thanh: không có mặt!!!

Hình ảnh phiên họp chính phủ vào ngày 29 tháng 6, 2015
http://baodientu.chinhphu.vn/Tin-noi-bat/Thu-tuong-chu-tri-phien-hop-Chinh-phu-thuong-ky-thang-62015/230240.vgp

Phùng Quang Thanh: có mặt!!!

Trên trang nguyentandung.org, trong bài “Thủ tướng chủ trì phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6/2015”, thì hình ảnh sau đây được đăng tải với ghi chú dưới hình là: Thủ tướng chủ trì phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6/2015. (Ảnh internet)

Trong ảnh này có Phùng Quang Thanh:

Hình chụp lại bài viết trên trang nguyentandung.org:

http://nguyentandung.org/thu-tuong-chu-tri-phien-hop-chinh-phu-thuong-ky-thang-62015.html

Một tấm ảnh khác có mặt Phùng Quang Thanh trong phiên họp cũng được trang An Ninh Tiền Tệ & Truyền Thông (cơ quan của hội Luật gia Việt Nam) sử dụng trong bài tường thuật lại phiên họp 29/06/2016 của chính phủ với nhan đề “Thủ tướng không hài lòng vì lãnh đạo tỉnh không biết Nghị quyết Chính phủ”.

http://antt.vn/thu-tuong-khong-hai-long-vi-lanh-dao-tinh-khong-biet-nghi-quyet-chinh-phu-0110114.html

Đối chiếu 2 tấm ảnh “có và không có Phùng Quang Thanh” chúng ta thấy có nhiều chỗ khác nhau và từ đó kết luận rằng 2 tấm ảnh này không thuộc vào một buổi họp cùng ngày:

Tìm lại hình ảnh của những phiên họp chính phủ trước thì mới thấy rằng, tấm ảnh có Phùng Quang Thanh là phiên họp Chính phủ thường kỳ vào tháng 2/2015:

Tại sao trước những tin đồn Phùng Quang Thanh mất tích, bị ám sát không hoặc chưa được kiểm chứng,  cũng như không có một tuyên bố nào từ chính phủ hay Bộ quốc phòng thì lại có chuyện đưa hình ông Thanh từ phiên họp tháng 2/2015 vào phiên họp tháng 6/2015?

29.06.2015

CTV Danlambao

danlambaovn.blogspot.com

_________________________________

Bài liên quan:
– Rộ tin đồn đại tướng Phùng Quang Thanh ‘bị ám sát’
– ‘Hiện tượng’ Phùng Quang Thanh
– Xuất hiện người ngồi thay chiếc ghế của bộ trưởng quốc phòng Phùng Quang Thanh

Chắc hẳn nhiều người còn nhớ buổi giao ban năm ấy… Với sắc mặt thất thần, ông Trần Quang Cơ gần như gào to giữa phòng họp: “Mọi người biết không, người ta sắp cắt thủ cấp Nguyễn Cơ Thạch để dâng cho nước ngoài rồi”.

Đoán “triều đình” có biến, lũ chúng tôi (những đứa lần đầu được dự giao ban), chẳng ai bảo ai, im thin thít. Tôi cố gắng tập trung vào “Bản tin A” (*) nhưng đầu óc thì nghĩ mông lung.

Không tham quyền cố vị

Trước tháng 12/1986, đại sứ Trần Quang Cơ được Bộ triệu tập về họp. Khi trở sang nhiệm sở (Bangkok), ông kể lại với một cán bộ tâm phúc về quyết định của “anh Thạch” dự kiến điều ông về nước làm thứ trưởng ngoại giao và giới thiệu ông vào Ban Chấp hành TƯ Đảng.

Ông lưỡng lự trước đề nghị của Bộ trưởng và tâm sự: “Với cơ chế của ta thì không thể làm việc được”. Sợ ông từ chối cái ghế nhiều người đang mơ ước, cán bộ tâm phúc ấy nói với ông rằng, anh nên nhận lời anh Thạch. Cố nhiên, anh không đi thì “chợ vẫn đông”, nhưng anh làm sẽ tốt hơn khối người khác.

Thế mới biết, tại sao năm 1991, rồi năm 1993 ông lại đề nghị được rút khỏi danh sách Ban Chấp hành TƯ. Đặc biệt và có thể nói vô tiền khoáng hậu (xin lỗi nếu có ngoại lệ), ông từ chối cả cái ghế Bộ trưởng Bộ Ngoại giao khi Tổng Bí thư Đảng đã có quyết định.

Khí phách Trần Quang Cơ hẳn nhiên đạt tới “đỉnh” khi ông quyết định công bố “Hồi ức và Suy nghĩ” khá sớm, khoảng đầu 2001. Chính nhà ngoại giao Dương Danh Dy cũng không hiểu vì sao được ông tín nhiệm, giao tận tay một lúc cả hai bản đánh máy. Thấy chắc chắn sẽ có ích cho cái chung, ông Dy góp thêm một số ý kiến, sau đó công khai đưa lên mạng.

Hồi ký Trần Quang Cơ lập tức trở thành sách gối đầu giường đối với nhiều nhà quan sát và giới cầm bút muốn có nguồn tư liệu trung thực để phân tích tình hình Việt Nam những năm hậu chiến, thậm chí để hiểu thấu được cả những sự kiện mà hệ lụy của chúng còn kéo dài mãi tới hôm nay và mai sau.

Cống hiến và phản biện

Trần Quang Cơ đóng góp nhiều cho Ngành từ những ngày ông về phụ trách Vụ 2, vụ đối sách với Mỹ, đàm phán tìm giải pháp cho vấn đề Campuchia, bình thường hóa với Trung Quốc. Từ những năm ấy, ông đã xác quyết các ý đồ và âm mưu của Trung Quốc đối với Việt Nam, đặc biệt là âm mưu cướp biển đảo.

Và Trần Quang Cơ đã bảo vệ đến tận cuối cuộc đời mình tất cả những kế sách mà ông cho là hiệu quả trong cuộc đấu tranh không cân sức với Trung Quốc.

Ông đã lên tiếng kêu gọi phải khẩn trương trong việc bình thường hóa quan hệ với Mỹ và sớm gia nhập ASEAN. Triết lý sống còn về an ninh của đất nước được ông khái quát khá sớm: “Trong cái thế anh nằm ngay cạnh nước lớn, nước khổng lồ, mà không có bạn thì anh sẽ bị ép”. Đối với ông, chiến lược an ninh và đối ngoại phải hết sức linh hoạt, phải phù hợp với xu hướng chung của cục diện chính trị-kinh tế thế giới, nhất thiết phải tương thích với những đặc điểm lớn của thời đại đại.

Nhưng rồi ông cũng cay đắng đưa ra nhận xét, ngày ấy, ta đã làm những việc cần thiết đối với Mỹ và ASEAN “chậm trễ tới cả mười năm”.

Sau này, ngay cả khi đã “rửa tay gác kiếm” ông vẫn sẵn lòng cho chúng tôi biết thêm một số chi tiết giá trị trong cuộc vật lộn ngoại giao đằng sau các cuộc chiến, đặc biệt là những bão táp thời hậu chiến mà ông là người trong cuộc, có lúc từng là tác nhân và nhờ sự tỉnh táo mách bảo, biết rút ra sớm khỏi cuộc chơi trước khi có thể trở thành nạn nhân.

Phản biện thông minh và luôn có ý thức tích lũy để cống hiến. Từng là cán bộ địch vận, thuyết phục binh lính Pháp, cùng làm việc với nhiều “cây đa, cây đề” trong làng ngoại giao và văn hóa, một thời dưới trướng Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Từ ngày chuyển về Bộ Ngoại giao, ông càng có cơ hội phát huy tầm nhìn xa trông rộng đối với các vấn đề mỗi khi góp phần vào việc đề xuất chính sách.

Có lẽ các phẩm chất tử tế nói trên đã làm Trần Quang Cơ thành danh như nhận xét của nhà báo tự do Huy Đức. Tuy nhiên, chiến cuộc ngoại giao mà suốt đời ông phụng sự một cách tận tụy thì vẫn còn đó… và đang hết sức nan giải.

Nhưng vận mệnh đất nước không thể cứ “bèo dạt mây trôi” như thế này mãi. Ông ra đi nhưng dường như vẫn muốn nán lại để hỏi chúng ta: “Những người đang sống phải làm gì?”

Bài viết phản ánh quan điểm và văn phong của riêng tác giả, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Hà Lan, nguyên Trưởng Nhóm Tư vấn Lãnh đạo Bộ Ngoại giao.

* Bản tin A: bản tin lưu truyền nội bộ hàng ngày của Bộ Ngoại giao